Met de voetjes van de vloer in Casablanca

Ilja Geelen. Fotograaf: Yassine Abouhamid.

YOUNG DANCE PROFESSIONAL | Marokko kan een heel moeilijk land zijn om afspraken te maken en dingen te regelen. Zelfs nu Ilja Geelen de taal een klein beetje begint te begrijpen en wat netwerk begint op te bouwen, blijft het moeilijk om te werken als danser. Maar soms kan het ook ineens heel makkelijk gaan! Zo kwam voor Ilja na een traag jaar, ineens binnen twee weken alles van de grond. Letterlijk, want zij mocht dansen in een vliegensvlugge voorstelling. Compleet met klimgordel, sprongen en tricks - en veel duizeligheid…

FLEXIBEL

“Leuk dat je onderweg bent naar huis. Maar kom je morgen alsjeblieft terug met een grote koffer voor tien dagen? We willen dat je in onze productie komt dansen.”

Zo verliep het telefoongesprek met de choreograaf van Col Jam, een Marokkaans dansgezelschap uit Rabat. Gelukkig ken ik Marokko inmiddels. Als ik hier iets heb geleerd dan is het wel flexibel zijn: alles uit mijn handen laten vallen en me mee te laten voeren in situaties die ik niet helemaal begrijp, maar die wel goed voelen. En dan komt de rest vanzelf wel.

Deze dansproductie waar ik halsoverkop in belandde is daar één groot voorbeeld van. Één grote aaneenschakeling van oké, waarom ook eigenlijk niet-momenten. Die er samen toe leidden dat ik van de week op een groot podium stond. Of eigenlijk, dat ik boven een groot podium ronddraaide en vloog, hangend in een harnas. Terwijl ik zoiets nog nooit gedaan had! Dansend in een stuk waarvan ik tien dagen daarvoor nog niet eens doorhad dat ik er blijkbaar voor aan het auditeren was.

Oké, dat is niet helemaal waar. Officieel wist ik dat niet, want officieel was er geen auditie Maar ik had ergens al wel door dat ik een kansje maakte om een keer mee te dansen met Col Jam. Daarom was ik mezelf maar al te slim naar binnen aan het zigzaggen in dit gezelschap. Want als er één naam overal opduikt in Marokko, dan zijn zij het. Dat ik stond te springen om onderdeel te worden van hun netwerk, zagen zij ook wel.

Maar mijn ijver-op-het-randje-van-opdringerigheid werd blijkbaar gewaardeerd, want het werkte...

ONTMOETINGEN

Even een paar stappen terug. De eerste in een reeks toevallige gebeurtenissen.

Het gebeurde op het hedendaagse dansfestival in Casablanca. Ik ging naar dat festival vanwege de titel: Les rencontres chorégraphiques de Casablanca. Oftewel: Choreografische ontmoetingen van Casablanca. Precies wat ik nodig had. Ik was inmiddels alweer bijna een jaar op zoek naar gelijkgestemden in Marokko. Andere makers, kunstenaars, bewegers, muzikanten, en natuurlijk dansers. En dat schoot nog altijd niet echt heel erg op. Dus pakte ik mijn koffer en zette ik mijn zinnen op ‘netwerken’.

Het lot besloot mij een handje te helpen. Want het bleek toch nog een beetje spannend: netwerken in een mix van talen, waarbij je nooit van tevoren weet welke je moet kiezen en of de ander je überhaupt gaat begrijpen… Als een geluk bij een ongeluk werd ik gedwongen om contact te maken. Op de eerste avond werden mijn telefoon, geld en paspoort gestolen. Zo op standje overleven moest ik wel praten. Binnen no time wist iedereen wie ik was.

Gaandeweg wist ik me gelukkig los te weken van de identiteit van ‘het meisje dat haar paspoort kwijt is’ en werd ik langzaam maar zeker ‘de danser, choreograaf, ondernemer en antropoloog die haar paspoort kwijt is’. Op die manier leerden ook Wajdi Gagui en Ahlam El Morsi, de choreografen van Col Jam en de organisatoren van dit festival, mij kennen.

We hielden contact, ik iets opdringeriger dan zij.

Twee weken later vond opnieuw een dansevenement plaats in Casablanca. Een eindpresentatie van zeven dansprojecten, waaronder voorstellingen en educatieve projecten. Ik moest er een les voor afzeggen, maar dat kon. De directeur van het centrum waar ik die les geef ging immers zelf ook naar dit evenement toe. En toen ik zei “Ik voel dat dit belangrijk gaat zijn voor mijn netwerk,” zei hij “Oké, dat denk ik ook. Begin dan volgende week maar met je lessenreeks.”

En dat netwerken soms betekent een drankje teveel doen in een bar weet hij ook, want ook daar was de directeur graag bij.

OKÉ, WAAROM OOK NIET?

Op het evenement kwam ik Ahlam weer tegen. Ze vertelde me dat Col Jam de komende week een residentie had, en dat ik wel even mocht komen kijken.

Dat stelde ze me vast niet zomaar voor, dacht ik, want ze had al eerder interesse getoond om “ooit eens samen te werken”. Maar dat klonk als ver in de toekomst, en bovendien was ik in dit land al vaker teleurgesteld met valse beloftes. Ik bleef dus voorzichtig, maar greep haar aanbod wel met beide handen aan.

Zo bleef ik na het evenement twee nachten hangen in Casablanca, wachtend op de residentie. Weer een reeks aan situaties die allemaal precies nét goed gingen. Ik had toevallig net het laatste bed in het hostel. En ik leerde net de avond van tevoren een danser kennen die toevallig meedeed aan het project van Col Jam. Waardoor ik daar beter van op de hoogte was en met meer zelfverzekerdheid maandagochtend als allereerste (want op zijn Nederlands stipt op tijd) in de repetitie stond.

Het bleek een voorstelling aerial dance. Oftewel, dans met een klimgordel aan, vastgemaakt aan een touw aan het plafond. Dat had ik absoluut kunnen weten, want de choreograaf, Wajdi, vroeg me eerder al of ik wel eens aerial dance had gedaan. En of ik duizelig werd als ik heel veel rondjes draaide. Ik kon die vragen toen niet plaatsen en lachte maar wat.

Ik dacht ook dat ik zijn Frans misschien weer eens verkeerd begreep. Inmiddels ben ik er aan gewend geraakt dat ik maximaal driekwart van wat er gebeurt begrijp, door een combinatie van taal- en cultuurverschillen. Dus toen ik niet snapte waar dat gesprek heen ging, haalde ik mijn schouders op en dacht zoals altijd: “Oké, waarom ook niet?” Het zal later vast een keer duidelijk worden.

Ik had al wel bedacht dat ik niet alleen maar wilde kijken naar de residentie. Ik kwam niet voor niks zo stipt op tijd: ik wilde de warming-up meedoen. Op zijn minst. Daarna zou het voor mij wel klaar zijn, dacht ik. Wajdi werkte immers met een circusartiest, een paaldanseres en een breaker. Niet bepaald profielen waar ik aan voldoe. Maar ik bleef scherp, en zodra ik een kans zag hees ik mezelf toch dat harnas in. En draaide zoveel rondjes als ik kon. Blijkbaar werd ik niet duizelig. Dat vond ik een leuke ontdekking, maar vooral ook iets wat de choreograaf Wajdi moest weten. Dus benoemde ik het nog eens extra nadrukkelijk.

Die avond werd ik dus onderweg naar huis in de trein gebeld. Of ik even mijn agenda kon legen en mijn koffer kon vullen voor de komende tien dagen.

DRAAITRAINING

Fast forward naar een paar dagen later. Repetitiedag vier voor de andere dansers. Maar voor mij: liggen in bed, zo duizelig dat ik niet kon staan en mijn maaginhoud er de hele dag aan beide kanten uit kwam. Die rondjes die ik tijdens de eerste dag zelf had gedraaid bleken slechts een voorproefje van het echte werk.

Aan het einde van een toch al draaierige repetitiedag had Wajdi me omhoog getakeld tot de nok van de theaterzaal. Op mijn kop hangend in de klimgordel had hij me een flinke zet gegeven. Ik draaide tegelijkertijd om mijn as én door de ruimte. Voor iedereen die weleens piqué turns en manège heeft gedaan: het was nog honderd keer erger dan dat! Ik had nul controle en het kwam volledig vanuit het niks. En ik had al zo’n lekkere cocktail van vermoeidheid, draaierigheid en verwarring in mijn maag...

Al drie nachten op rij bleef het bij het sluiten van mijn ogen suizen en tollen. Mijn dromen waren als het grote schommelschip van de Efteling en ik werd elke ochtend met zeebenen wakker. Mijn ontbijt bestond bewust al uit niet meer dan een banaan en een handje nootjes, en elke dag smeekte ik Wajdi of we de draaitraining alsjeblieft vóór de lunch konden doen. Denk bij draaitraining niet aan pirouettes (nooit mijn sterke punt geweest), maar aan op zijn kop bungelend twee minuten lang in een noodvaart rondjes draaien terwijl je probeert te blijven lachen.

Waar ben ik in godsnaam in verzeild geraakt? dacht ik terwijl ik mezelf voor de honderdste keer naar de wc sleepte.

Een dag later stond ik weer topfit op mijn balkon in een viersterrenhotel. Ik onderdrukte de zoveelste neiging om mijn oren te bedekken tegen de scheurende brommers en toeterende auto’s in deze chaotische stad. En ik lachte hardop! Zo groot als de omslag was van ‘onderweg naar huis’ naar ‘tot over mijn oren meegesleept in een productie’... Zo groot was ook de omslag van de eerste helft van de residentie naar de tweede helft.

Gisteren stond ik nog op standje overleven en deelde ik een hoekbank in het appartement van een vriendin van het gezelschap. Nu had ik op kosten van het festival een hotelkamer met twee tweepersoonsbedden voor mezelf, en drie maaltijden per dag. Arbeidsvoorwaarden van deel twee van het project, blijkbaar. Weer zo’n mooie meevaller. We werkten nog steeds elke dag hard, daar niet van. Maar het dieptepunt lag ver achter me. En duizelig werd ik wonderbaarlijk genoeg nooit meer.

JE SUIS DANSEUSE AU MAROC

Tien dagen later werd ik, na jaren niet met een groep te hebben gedanst, het podium op geworpen. In een klimharnas en met een hoop technisch materiaal waarvan ik nu wel de Franse namen ken, maar nog steeds de Nederlandse niet. Want ook qua taal werd ik volledig ondergedompeld…

Tot op het punt dat ik mezelf in mijn hoofd in het Frans hoorde aansturen. En nu, dagen later, nog steeds. Echo’s van de meest gebruikte woorden van die tien dagen. Récule, récule, métrise le mouvement, respire… Je suis danseuse au Maroc. Ik ben danser in Marokko. Ik geloof dat ik dat, na deze cocktail van toeval, verwarring en doorzettingsvermogen, nu eindelijk kan zeggen.

YOUNG DANCE PROFESSIONAL

Hoera! Je bent afgestudeerd als dansdocent. En nu?! Er gaat een nieuwe wereld voor je open. Je hebt al lang door dat de danswereld oneindig veel rollen en werkvormen kent. Maar welke past het beste bij jou? Onze Young Dance Professional laat zien dat je het allemaal niet meteen hoeft te weten. Dit jaar vertelt Ilja Geelen hoe zij op eigen tempo dans herontdekt zonder de regels van een opleiding. Al dansend, docerend, makend, ondernemend en onderzoekend reist ze naar onder andere Frankrijk en Marokko. Daarvoor verbreedt zij letterlijk haar horizon.

Lees ook...