Help! Er is een zwangere vrouw in mijn dansles

Dansdocent Alessia Crema. Fotograaf: Jacqueline de Kuijper.

YOUNG DANCE PROFESSIONAL | Op een dag ontving dansjuf Alessia een mooi bericht: een leerling van haar was zwanger. Super leuk! Ze vroeg om tips voor de dansles... Wat doe je als je zelf nog nooit zwanger bent geweest en wel de verantwoordelijkheid voor deze zwangere vrouw hebt tijdens jouw dansles? Dankzij een doelgroeponderzoek dat Alessia tijdens haar opleiding had gedaan, voelde ze zich goed voorbereid. Wat zijn de do’s en don’ts? Dat lezen jullie in deze blog!

Disclaimer: Uiteindelijk is iedereen verantwoordelijk voor zijn eigen welzijn. Elke zwangere vrouw heeft de verantwoordelijk zelf goed ingelicht te zijn over wat zij wel/niet mag en dit goed met de docent te communiceren. Als een leerling geen idee heeft, kun je die het beste adviseren een afspraak te laten maken met een verloskundige om meer info in te winnen, of een speciale mommy-gymles te gaan volgen.

Alessia, ik ben zwanger!

Maanden geleden kreeg ik een bericht van een geweldige leerling van mij: “Alessia, ik ben zwanger! Ik wil naar de dansles blijven komen, zolang als ik het prettig vind. Heb je tips waar ik op moet letten?”

Eindelijk was het tijd om de theorie in de praktijk te zetten. Tijdens mijn Codarts Docent Dans opleiding had ik namelijk een doelgroeponderzoek geschreven over het lesgeven aan zwangere vrouwen. Compleet met wetenschappelijke bronnen, enquêtes en een interview met een Italiaanse verloskundige, Dr. Alice Musinu. Helaas had ik het nog niet in de praktijk toe kunnen passen. Nu was het eindelijk het moment daar om mijn kennis te delen! Waar een andere docent wellicht in de stress zou schieten, voelde ik mij goed voorbereid en had ik er enorm veel zin in haar te begeleiden.

Ik weet nog waarom ik dit onderzoek wilde schrijven. Ik gaf moderne dansles aan volwassenen en rond die tijd was mijn zus zwanger. Zij heeft ook altijd gedanst, maar toen ze ontdekte dat ze zwanger was, stopte ze meteen met danslessen. Nu, na veel jaren, is ze nog steeds niet teruggegaan. Ik vond dit toen, en eigenlijk nog steeds, zo jammer. Ze heeft haar hele leven als hobby gedanst en ze was ook best goed, maar ondere andere de angst dat lichamelijke inspanning de foetus zou kunnen schaden, bracht haar ertoe volledig te stoppen. Dit onderzoek heb ik dus voornamelijk voor haar geschreven, maar ook voor mezelf als dansdocent.

Ik heb op een dag mijn groep leerlingen kritisch bekeken. Er zijn zoveel vrouwen in de danswereld en het is gebruikelijk dat de ene of de andere zwanger wordt. Het is gewoon de ‘Circle of Life’. Maar, ja, wat doe je als docent als je zelf nog nooit zwanger bent geweest? Je weet niet wat je voelt, waar je op moet letten, wat absoluut niet te doen is en wat eigenlijk is aan te raden. En toch kan het gebeuren dat je een zwangere vrouw in je dansles hebt. Dan voel je je verantwoordelijk voor haar welzijn, want alles wat je doet kan voordelen of schade opleveren. Ik ben al een jonge dansdocent en ik wil niet laten zien dat ook mijn kennis “jong” is, oftewel niet genoeg is om voor een groep te staan.

Ik hoop dat deze blog leerzaam kan zijn voor jonge dansdocenten zoals ik en dat het jou gaat helpen om steviger in je schoenen te staan over dit gevoelige thema.

Wat gebeurt er in het lichaam tijdens de zwangerschap?

Er zijn helaas veel vrouwen die de neiging hebben beweging te verminderen of zelfs helemaal stoppen, omdat ze denken dat het schadelijk voor de baby kan zijn. Toch is het belangrijk om tijdens de zwangerschap in beweging te blijven (A. Musinu, persoonlijke communicatie). De oefeningen kunnen worden aangepast aan het verloop van de zwangerschap, aangezien er verschillende fysieke limieten zijn wat betreft het gewicht van de baby, de ontwrichting van het zwaartepunt, de verhoogde holle rug en de gemakkelijke vermoeidheid.

QUOTE: “Als er geen obstetrische of medische complicaties of contra-indicaties zijn, is fysieke activiteit tijdens de zwangerschap veilig en wenselijk, en moeten zwangere vrouwen worden aangemoedigd om veilige fysieke activiteiten voort te zetten of te starten”. (Committee on Obstetric Practice, 2020).

Jouw leerling mag dus gewoon blijven dansen! Maar er zijn wel wat dingen waar je op kunt letten...

Uit mijn onderzoek dat ik voor Codarts deed, blijkt dat het lichaam van de vrouw een enorme wijziging van de structuur en algemene functies ondergaat. Bijzonder interessant was voor mij om te ontdekken dat:

De baarmoeder groeit en gaat omhoog, waardoor de ruimte van de andere organen wordt beperkt en ademhalingsmoeilijkheden ontstaan → in een dansles moet ik me daar bewust van zijn bij de keuze van de oefeningen. Harde conditietrainingen, lange springcombinaties of zware choreografieën kunnen bijvoorbeeld te heftig zijn.
De hartslag van een zwangere vrouw gaat sneller. Het hart heeft veel werk te doen omdat het niet alleen zuurstof naar de toekomstige moeder moet brengen, maar ook naar de foetus via de placenta → Ik kan niet van mijn zwangere leerlingen verwachten dat ze een harde conditietraining doen, omdat dit schadelijk zou zijn voor haar en de baby (Barbone et al., 2012).
De foetus kan geluiden horen vanaf de 18e week en wordt er gevoelig voor tussen de 25e en 26e week → de muziekkeuze tijdens een dansles is erg belangrijk om de toekomstige moeder en baby te kalmeren. (Timmons, 2018)
De gewrichten van een zwangere vrouw zijn losser dan normaal. Dat komt door de aanwezigheid van het hormoon relaxine, dat de ligamenten verzacht. Dit is om het bekken flexibeler te maken tijdens de bevalling. (Baby Centre Medical Advisory Board, z.d.) → Waarschijnlijk zijn de beste bewegingen die ze kunnen maken niet van een "energie-explosie-achtige" kwaliteit, omdat die te veel druk op de ligamenten zetten. Bewegingen van een zachte en vloeiende kwaliteit zijn beter.

Do’s & don’ts

Wat heb ik dus met mij zwangere leerling gedaan? Hieronder kan je schema vinden met do’s en don’ts per trimester voor jou als dansdocent. De grootste tip die kan geven is dat de oefeningen verschillende moeilijkheidsgraden moeten hebben, zodat elke vrouw kan beslissen hoe ze die moet aanpassen aan de zwangerschapsfase waarin ze zich bevindt.

(De Bellefonds, 2019; A. Musinu, persoonlijke communicatie)

Zwangerschap en online lessen

Terug naar mijn zwangere leerling, die ondertussen leerlingEN zijn geworden. Ik had helaas niet een gewone situatie van lesgeven. Toen ik het leuke nieuws ontving, waren we nog allemaal bezig met online lessen vanwege Covid-19 en dus was alles wat hierboven geschreven staat niet zo makkelijk toepasbaar. Mijn leerlingen waren allemaal kleine vierkantjes en ik had niet echt een goed overzicht, die ik wél nodig had om een zwangere leerling in de gaten te houden. Er zijn een paar dingen die ik wel heb gedaan en die online mogelijk waren:

De zwangere leerlingen niet te veel kwellen met onnodige aandacht - Ik vind het belangrijk om individueel aandacht aan mijn leerlingen te geven, maar de hele les alleen maar op eentje focussen is niet leuk voor andere leerlingen die niet zwanger zijn.
Mijn leerlingen mijn doelgroeponderzoek sturen - Ze vond het heel interessant om te lezen en heeft me de leuke feedback gegeven dat ze veel ervan had geleerd!
Verschillende mogelijkheden/moeilijkheidsgraden geven voor bepaalde oefeningen - Als ik bijvoorbeeld opeens ging springen of rollen of op mijn buik, had ik alvast een zwangere friendly versie klaar staan. Hetzelfde geldt voor conditietraining: als ik met de rest van de groep bijvoorbeeld jumping jacks, sit ups of burpees ging doen, gaf ik meteen de zwangerschapsversie aan, dat meestal iets met squats of isometrische oefeningen (zoals plank, aan de muur zitten en dergelijke effectieve statische oefeningen) te maken had
Altijd de mogelijkheid geven om te drinken - Iets dat ik sowieso altijd in mijn lessen heb, maar nu nog meer benoem.
Focus leggen op ademhaling. Bijvoorbeeld tijdens een zwaai oefening en strekken aan het einde van de les.
Tijdens het stretchen mezelf voorstellen dat ik een buik had. Zodat er geen moment (of zo weinig mogelijk) was, waar mijn zwangere leerling iets niet mee kon doen
Accepteren dat op een gegeven moment de leerlingen uit de les wilden stappen omdat het te veel voor hun was en niet het persoonlijk nemen. Maar juist blij erover zijn, omdat het betekende dat ze naar zichzelf aan het luisteren waren!
Last but not least… NO PANIC! Ja, ik ben nooit zwanger geweest en ik weet niet precies wat mijn leerling voelt. Ook niet als ik duizend zwangerschapsboeken heb gelezen, maar dat geeft niet! Als ik maar weet wat een no-go is en ik vertrouw dat mijn leerling naar zichzelf blijft luisteren en ze het met mij deelt wanneer iets niet goed aanvoelt, kan ik normaal je groep blijven lesgeven.

En? Voel je je een beetje beter, nu dat je weet wat je leerling ervaart? Er is nog zoveel te leren over dit thema en het is ook natuurlijk heel interessant voor als je ooit als zwangere dansdocent voor een groep moet staan. Maar dat laten we voor een andere blog. Bedankt voor het lezen en tot de volgende keer!

Een grote dank aan mijn doelgroeponderzoek begeleider Iris van Isselt-Bouman die inmiddels ook mama is geworden!

Bronnen

Baby Centre Medical Advisory Board. (z.d.). Pelvic Girdle Pain (PGP). Baby Centre. Geraadpleegd op 27 mei 2021.
Barbone, Bonomo, & Guarini. (2012). Igiene e cultura medico-sanitaria 17. Franco Lucisano Editore.
Committee on Obstetric Practice. (2020, april). Physical Activity and Exercise During Pregnancy and the Postpartum Period. ACOG 804. .
De Bellefonds, C. (2019, 28 oktober). The Best Exercises for Pregnant Women. WhattoExpect.com. Geraadpleegd op 27 mei 2021.
Timmons, J. (2018, 5 januari). When Can a Fetus Hear? Healthline.com. Geraadpleegd op 27 mei 2021.

YOUNG DANCE PROFESSIONAL

Hoera! Je bent afgestudeerd als dansdocent. En nu? In de rubriek ‘Young Dance Professional’ lees je alles over de perikelen van een jonge dansdocent. Wat komt ze tegen in het werkveld? Is ze daarop voorbereid door de opleiding? Wat zijn de successen? En de uitdagingen? Onze redacteur deelt haar ervaringen en nodigt je uit om mee te denken en je eigen ervaringen te delen. Je staat er niet alleen voor!