YOUNG DANCE PROFESSIONAL | Na een paar inspirerende maanden in Europa, is dansdocent en antropoloog Ilja Geelen de Middellandse Zee overgestoken. Ze heeft zich in het noorden van Marokko gevestigd om danslessen te geven aan kinderen in kwetsbare situaties, wonend in opvangcentra. Eén van haar eerste ervaringen is een les bellydance, waartoe zij wordt uitgenodigd wanneer ze vertelt dat ze danser is. Deze dansles opent een totaal andere (dans)wereld voor Ilja, die zij in eerste instantie maar moeilijk kan bevatten.

Buikdansen en koekjes eten

Onder luid gejoel en geklap schrijdt de lerares de sportzaal in Tétouan (Marokko) binnen. De vrouwen om me heen beginnen fanatiek met hun heupen te schudden. Het gerinkel van hun buikdansgordels zwelt aan tot een luid geheel. Uit de speakers dreunen – voor mij – onvoorspelbare en onverstaanbare melodieën. De docente klimt op het podiumpje en alsof iemand op een knopje heeft gedrukt verschijnt er van het ene op het andere moment een brede grijns op haar gezicht. Vanaf haar verhoging deelt ze duimen en knipogen uit aan de vrouwen, die zich voor mijn gevoel meer als fans dan als leerlingen opstellen. Het doet me nog het meest denken aan de minidisco door een mascotte in dierenpak op een luxe camping, een beeld dat mij persoonlijk niet direct inspireert…

De bewegingen gaan snel en de coördinatie vind ik (kennelijk als enige) maar ingewikkeld. Op de mij onbekende ritmes probeer ik hopeloos mijn heupen mee te schudden en tegelijkertijd enigszins gracieus mijn armen heen en weer te bewegen. Hoewel om me heen álle leeftijden en lichaamstypen te zien zijn, val ik toch uit de toon. Ik voel me hier elke dag al behoorlijk bekeken met mijn blonde haren, groene ogen en witte huid; nu komen daar mijn veel te stijve Nederlandse heupen ook nog bij.

Ik ben door een Marokkaanse medevrijwilligster, Ilham, uitgenodigd om mee te gaan naar een buikdansles in de luxury gym waar ze werkt. Het ruim opgezette sportcomplex is een deel van de tijd alleen voor vrouwen gereserveerd. Gemengd sporten kan in deze stad wel, maar ligt een stuk gevoeliger dan in Nederland. Al in de kleedkamers kijk ik mijn ogen uit. Ik voel me underdressed in mijn joggingbroek en T-shirt, terwijl een deel van de vrouwen in lange jurken en kanten bovenstukken hun make-up staat bij te werken voorafgaand aan het sporten – een logica die mij volstrekt bizar overkomt.

Eenmaal in de sportzaal val ik van de ene verbazing in de andere. Zoals het applaus waarmee de docent wordt ontvangen en de uitbundigheid van de vrouwen om mij heen vanaf het eerste nummer. Er is geen rustige opbouw, geen warming-up, geen stretch, en er zijn ook geen geïsoleerde oefeningen. Niet een vast raamwerk of lesdoel, maar de muziek bepaalt wanneer welke bewegingen worden gedaan. Elk nummer, zo vertelt Ilham me, komt uit een ander land: van Marokko tot Turkije, Egypte en Libanon. De vrouwen klappen niet één maat mee, maar verschillende ritmes die elkaar harmonieus aanvullen. In plaats van verspreid door de ruimte staan ze in groepjes dicht bij elkaar. Soms dansen ze in rijtjes, hand in hand.

Hoe verder de les vordert, hoe minder hun bewegingen op die van de docent gaan lijken. Op een gegeven moment komt door de deur achterin de zaal een vrouw naar voren met een grote trommel voor haar buik. De menigte opent en vormt een kring om haar heen. Groepjes en individuen initiëren nu zelf bewegingen uit een repertoire aan basispassen die ik langzaam begin te herkennen, maar die ook weer van nummer tot nummer en van land tot land nuances kennen. De docent hoeft steeds minder te demonstreren en begint zelfs vrouwen aan te wijzen die naast haar op het podium mogen komen dansen.

En dan breekt mijn klomp pas echt. De docent kondigt een pauze aan, en wanneer ik me omdraai zie ik hoe op een tafel schalen vol met koekjes worden uitgestald. Ik kijk verbaasd toe hoe de vrouwen om me heen hun schoteltjes vol laden met koekjes in vier verschillende soorten en al kruimelend neerstrijken op een yogabal. Na de pauze wordt de groep met elk nummer kleiner. Bezweet en hijgend nemen steeds meer leerlingen afscheid van hun vriendinnen en gaan er vandoor, tot bij het laatste nummer nog maar de helft over is.

Inmiddels zijn mijn heupen door alle inspanning nog stijver geworden dan voorheen. Het helpt ook niet dat er nu niemand meer tussen mij en mijn spiegelbeeld staat, want hierdoor sta ik nu oog in oog met mijn eigen geklungel. Mijn Marokkaanse vriendin Ilham daarentegen leeft juist met elk nummer meer op. Dolenthousiast vraagt ze meerdere malen of ik het ook zo naar mijn zin heb. Mijn verwachtingen zijn echter zo opgeschud, dat ik het moeilijk vind te bevatten wat ik hier nu eigenlijk wel en niet van vind. Pas na de avond een aantal keer te hebben naverteld aan verschillende vrienden begin ik er langzaam maar zeker wat meer van te begrijpen.

Dansfeestje voor vrouwen

Ik denk terug aan één van mijn eerste gesprekken met Ilham, waarin ze vertelde dat ze ook graag danst, net als ik. Toen ik vroeg waar ze dat dan deed, antwoordde ze: “Oh gewoon thuis, met Youtube”. Niet veel later sprak ik nog een Marokkaans meisje voor wie hetzelfde gold. “Ik dans alleen thuis,” vertelde ze, “niet in het openbaar. Veel mannen vinden die dans aanstootgevend.”

Plots wordt de functie van deze buikdansles me duidelijk. Ilham komt hier niet om danstechniek te leren, of om onder coaching te sporten. Ze komt hier om in een safe space voor de verandering eens samen te kunnen dansen met andere enthousiaste vrouwen, zonder pottenkijkers en maatschappelijke (voor)oordelen. Deze groepsles is letterlijk een feestje. Ineens vind ik het zo gek niet meer dat veel van de vrouwen om me heen zo hun best hebben gedaan om er mooi uit te zien. Het is een manier om bij te dragen aan de feestelijke sfeer, waarin alle vrouwen zich aantrekkelijk kunnen voelen zonder dat daar stigma’s op worden geplaatst.

Dat inzicht heeft mijn beeld veranderd van de buikdansdocent die dag. Tijdens het volgen van de les had ik haar halfbewust in een hokje geplaatst. Ik vond haar te veel bezig met zichzelf en haar eigen uitvoering, en te weinig met de technische overdracht naar haar leerlingen toe. Bij vlagen zag ik haar zelfs als een soort goeroe en bekroop me het gevoel in een soort sekte te zijn beland. Pas achteraf realiseer ik mij het belang van haar rol als aandrijver en sfeerbewaker. Haar rol was niet alleen die van het aanbieden van bewegingen, zoals duizenden filmpjes op Youtube dat al doen.

Een trage technische uitleg zou namelijk zonde geweest zijn van de schaarse tijd die de vrouwen samen hadden. Het te uitgebreid opbouwen van herhaalbare frases zou ook alleen maar de bewegingsvrijheid van de vrouwen beperkt hebben. De meesten van hen hadden die input helemaal niet nodig en hadden genoeg repertoire opgedaan door goed af te kijken op bruiloften en van online tutorials. De individuen die wel graag schuilden achter bestaande combinaties, konden net zo goed bij elkaar afkijken als bij de docent. De les stond immers vol getalenteerde voorbeelden, absolute beginners, en alles daartussenin.

Maar dat alles betekent niet dat de docent passief achterover kon leunen. Zonder haar inspirerende uitvoering, haar bemoedigende lachjes en haar tomeloze energie zou er van dit hele dansfeestje een stuk minder overblijven. Juist haar vol overgave uitgevoerde mix van simpele basisbewegingen en indrukwekkende uitdagende variaties, herhaalbare elementen en niet te kopiëren unieke eigenheid, smeedde de groep tot één feestelijk geheel.

Deze docent liet wel degelijk zien hoe te buikdansen. Niet als in hoe je de passen technisch goed uit moest voeren, maar hoe als in: met welke attitude, welke energie, op welk ritme, met welke speelsheid en dynamiek, en hoe bovenop dat alles open te blijven staan voor sociale uitwisseling. Dat is wat ik het meeste meeneem uit deze les: niet zozeer de techniek of de passen die ik nog bij lange na niet onder de knie heb, maar de overgave, het contact, de groepsdynamiek.

Zo vind ik verrassend genoeg nog een aanknopingspunt tussen deze buikdansles en mijn (onder andere) Gaga-lessen van de afgelopen tijd. De stijl is radicaal anders, maar beiden zijn afhankelijk van een energieke docent die zichzelf als middelpunt opstelt om de groep aan te drijven en de energie en dynamiek te reguleren. Dat lijkt zelfingenomen en arrogant, maar is in feite héél hard werken en vooral héél veel geven, in de hoop dat de groep daar wat voor teruggeeft in enthousiasme en energie.

Bring it on!

Gelukkig ben ik precies daarom naar Marokko gekomen: om te geven, iets bij te dragen. De komende maanden zet ik een project op met kinderen en jongeren in kwetsbare situaties. Ik laat hen kennismaken met dans en maak samen met hen een locatievoorstelling. Ik wil dat deze kinderen al dansend op kunnen gaan in een andere wereld, een stem kunnen geven aan hun fantasie zonder dat we elkaars taal hoeven te spreken. Maar vooral wil ik hen een dansgevoel meegeven. Ik wil hen laten voelen wat ik zelf de afgelopen maanden heb mogen meemaken in Frankrijk. Adrenaline, flow, spanning, contrasten, plezier, uiting van emoties, nieuwe ontdekkingen over jezelf, bijzondere verbindingen met anderen… Als dat betekent dat ik energie moet putten uit mijn kleine teen, dan doe ik dat met liefde. Bring it on!

YOUNG DANCE PROFESSIONAL

Hoera! Je bent afgestudeerd als dansdocent. En nu?! Er gaat een nieuwe wereld voor je open. Je hebt al lang door dat de danswereld oneindig veel rollen en werkvormen kent. Maar welke past het beste bij jou? Onze Young Dance Professional laat zien dat je het allemaal niet meteen hoeft te weten. Dit jaar vertelt Ilja Geelen hoe zij op eigen tempo dans herontdekt zonder de regels van een opleiding. Al dansend, docerend, makend, ondernemend en onderzoekend reist ze naar onder andere Frankrijk en Marokko. Daarvoor verbreedt zij letterlijk haar horizon.

Feesten, joelen en koekjes eten in een sportschool in Marokko

Buikdansen en koekjes eten

Dansfeestje voor vrouwen

Bring it on!

YOUNG DANCE PROFESSIONAL