RAIN/REGEN: een dansles waarin het samenspel tussen dansbeschouwing en danscreatie centraal staat
De dansles RAIN/REGEN gaat uit van een bestaand kunstwerk en gebruikt de voorstelling Rain van Anne Teresa de Keersmaeker als startpunt.
MUZIEK & LESMATERIAAL | Maud Tielemans heeft onlangs een boek gepubliceerd: de Muzische Inspiratiegids Dansexpressie. Daarin deelt ze tal van dansactiviteiten voor leerlingen in het basisonderwijs. In dit artikel deelt ze een van de lesplannen uit haar boek, voor kinderen van 7 tot 9 jaar. In deze dansles, op basis van de voorstelling Rain van Anne Teresa de Keersmaeker, leren leerlingen zelf dansbewegingen creëren en maken ze hun eigen regen-choreografie. Die combinatie van kijken en creëren is waardevol, vertelt Maud.
Dansexpressie
In dit artikel geef ik je een inkijk in mijn Muzische Inspiratiegids Dansexpressie, die in december 2023 is uitgebracht. Het boek maakt deel uit van een reeks inspiratiegidsen voor het basisonderwijs in België. Deze werden ontwikkeld vanuit de Zeppelin-didactiek van Koen Crul, die groepsleerkrachten ondersteunt in het uitdenken van doelgerichte activiteiten voor ‘muzische vorming’. Dat is Vlaams voor kunsteducatie. In mijn gids dansexpressie vind je tal van dansactiviteiten voor drie leeftijdscategorieën: small (4 tot 6 jaar), medium (7 tot 9 jaar) en large (10 tot 12 jaar). Bij elke leeftijdsgroep vertrekt er steeds één les vanuit de leefwereld, één vanuit leercontexten en één vanuit de kunsten. Op die manier krijg je een waaier aan procesgerichte kunstzinnige activiteiten, mét online lesmateriaal! Je kunt mijn boek bestellen bij uitgeverij Pelckmans.
In mijn boek vind je dus negen uitgewerkte lesplannen en een heleboel extra lesideeën. Als voorproefje deel ik in dit artikel een lesplan met je voor kinderen van 7 - 9 jaar. De dansles RAIN/REGEN gaat uit van een bestaand kunstwerk en gebruikt de voorstelling Rain van Anne Teresa de Keersmaeker als startpunt. De kinderen leren dansbewegingen creëren die gebaseerd zijn op deze voorstelling en aan het einde maken ze klassikaal hun eigen regen-choreografie! Als je deze les in het basisonderwijs geeft, dan kun je zo aan leerkrachten tonen wat de meerwaarde is van het samenspel tussen dansbeschouwing en -creatie. Maar de dansles is ook leuk voor kinderen van een dansschool, omdat ze hierin zelf dans gaan maken. Met deze dansles worden dus hun eigen creatieve vaardigheden ontwikkeld!
Dansbeschouwing en -creatie
Wanneer leerlingen van het basisonderwijs in de klas aan de slag gaan met dans, is het vaak niet vanzelfsprekend dat daarbij vertrokken wordt vanuit een observatie. Oftewel, vanuit het kijken naar dans of naar een ander kunstdomein. Meestal gaan kinderen direct aan de slag met zelf dansen. Toch mag het belang van kunstbeschouwing niet onderschat worden.
Het samenspel tussen naar dans kijken en dans maken is een essentieel onderdeel voor het leerproces voor leerlingen van alle leeftijden. Kennis hebben van dans versterkt namelijk de eigen creatie, want leerlingen krijgen daardoor inspiratie in de vorm van voorbeelden. En ze krijgen inzicht in wat de choreografen willen uitdrukken en welke vormgeving ze hiervoor kiezen. Door samen met hun klasgenoten naar dans te kijken en een voorstelling of video te bespreken, leren kinderen ook de taal hanteren om het over dans te hebben. Zo komen ze op nieuwe ideeën om zelf dans te gaan maken. Kortom: dansbeschouwing stimuleert hun creativiteit!
Anderzijds leren leerlingen anders naar dans te kijken als ze er zelf mee aan de slag zijn gegaan. Ze ervaren dan dat kunstenaars een creatief proces doorlopen en gericht keuzes moeten maken vanuit hun bewegingsonderzoek. Dit geeft leerlingen niet alleen nieuwe bagage in hun eigen creatieproces, het leert ze het werk van andere dansmakers beter begrijpen en waarderen. Dit verlaagt de drempel om, als ze wat ouder zijn, zelf naar dansvoorstellingen te gaan. Dus door als dansdocent in je danslessen (in het basisonderwijs) regelmatig met je leerlingen naar een stuk uit een dansvoorstelling te kijken, die te bespreken, en daarna zelf creatief aan de slag te gaan, ontstaat er een mooi samenspel tussen dans op receptieve, reflectieve en productieve wijze!
Ook in het amateurwerkveld kan het kijken naar, en bespreken van, dans van grote meerwaarde zijn! Denk daarbij niet alleen aan het ontwikkelen van kennis over dans en het uitlokken van creativiteit. Maar ook het leren kritisch kijken naar dans, leren interpreteren van bewegingen en bedoelingen van choreografen en dansers, en het genieten van de lichaamsexpressie van anderen om er daarna zelf mee aan de slag te kunnen. Probeer ook zeker eens om de volgorde om te draaien en je dansles te starten met een creatiemoment en te eindigen met een dansbeschouwing. Dit kan opnieuw het vertonen van professioneel werk zijn, maar even goed het beschouwen van medeleerlingen. Zo kunnen leerlingen bij wijze van reflectie al deze ontdekkingen doen.
Vergeet trouwens niet om in je danslessen ook andere domeinen te betrekken om te beschouwen. Zoals een muziekstuk, beeldend kunstwerk of toneelstuk. Die kunnen even goed als start of einde van jouw les ingezet worden!
Er zijn al verschillende methodes ontwikkeld om kunst en/of dans te beschouwen. Mijn persoonlijke favorieten zijn de Vijf Brillen van Michael Parsons en Kunstig Kijken in het basisonderwijs van de Vives Hogeschool in samenwerking met het Archief voor Onderwijs. Beide methoden bieden een heldere opbouw aan in het observeren van kunst. Daarbij wordt rekening gehouden met de ontwikkeling van kinderen in de manier van vraagstelling. Ze laten daarnaast ook beide ruimte voor spontaan kijken en associëren, zonder sturing van de leerkracht. In mijn ogen is dit essentieel voor het aangaan van een verbinding met je leerlingen. Je toont dat hun initiële associaties van waarde zijn.
…
Benieuwd naar het lesplan? Log dan in om verder te lezen!
MUZIEK & LESMATERIAAL - KINDEREN
Als dansdocent ben je veel tijd kwijt met voorbereiding. Uren die niet betaald worden. Vooral muziek zoeken voor een nieuwe les is een hels karwij. Wie kent er nog een leuk liedje over de winter? Of over vlinders? Leeuwen? Bijen? En welke oefening doen we daar bij? Help! Onze redacteur Muziek & Lesmateriaal schrijft artikelen met oefeningen en lesplannen voor danslessen voor kinderen. Deze worden vergezeld van muzieksuggesties, zodat jullie nooit meer lang hoeven te zoeken naar een geschikt muzieknummer!
Maud tielemans
Maud studeerde danseducatie (BA) en kunsteducatie (MA) bij Codarts Rotterdam. Daarnaast studeerde ze kunst- en cultuurmanagement aan de Universiteit Gent. Tot haar opdrachtgevers behoren Codarts Rotterdam, de lerarenopleiding Karel de Grote in Antwerpen, Kunstacademie Halle, de Dutch Don't Dance Division en de Nederlandse Dansdagen. Ze is uitvinder van de DoeDoos 'OnweerDANSbaar'. En in 2023 publiceert ze haar eerste dansboek 'Zeppelin: inspiratiegids dansexpressie in het lager onderwijs'. Van 2019 tot 2021 ging ze voor Dansdocent.nu in gesprek met inspirerende dansdocenten uit Vlaanderen en schreef ze voor de rubriek ‘Werkplezier & Didactiek’.