Kansenongelijkheid: wanneer kun je beter níét voor jezelf opkomen?
Ilja Geelen, dansen op een het dak van een huis in Tanger, Marokko.
YOUNG DANCE PROFESSIONAL | Wonend en werkend in Marokko, bevindt Nederlandse dansdocent en antropoloog Ilja Geelen zich soms in een ingewikkelde positie. Het land heeft haar gegrepen. Vooral de dansers daar, die hard werken aan hun eigen hedendaagse dans scene. Daaraan wil Ilja graag bijdragen! Maar ze ziet ook de kansenongelijkheid tussen haar en haar nieuwe danser-vrienden. Ze vraagt zich daarom af welke rol zij in Marokko wil innemen. Wanneer kan zij als (witte) buitenlander beter een stapje terug doen?
‘positionaliteit’
Vorige maand schreef ik over de Marokkaanse dans-scene die ik om me heen zag opbloeien toen ik in Tanger woonde in Noord-Marokko. Inmiddels ben ik weer even in Nederland. Even, want ik kan Marokko niet blijvend achter me laten. Die dansontwikkelingen waarover ik schreef, daar wil ik deel van uitmaken! Toch is het goed dat ik er even wat afstand van kan nemen.
Ik vind het namelijk best ingewikkeld me te verhouden tot de Marokkaanse danswereld. Enerzijds heb ik het gevoel er veel aan te kunnen bijdragen, anderzijds vraag ik mezelf kritisch af op welke manier ik dat kan doen zonder in de weg te lopen of ‘de Europese manier’ van ontwikkelen op te dringen. Ik worstel, kortom, met wat we in de antropologie ‘positionaliteit’ noemen.
Door waar je geboren bent, heb je een bepaald referentiekader van waaruit je ‘anderen’ bekijkt. En zelfs al probeer je jezelf zo goed mogelijk in die ander te verplaatsen, je kunt je eigen identiteit niet uitwissen. In antropologisch onderzoek is het daarom gebruikelijk om te reflecteren op je zogenoemde ‘positionaliteit’ ten opzichte van de mensen over wie je schrijft. Dat kan heel persoonlijk worden, én heel bepalend zijn voor je onderzoek.
Als vrouw heb ik bijvoorbeeld geen toegang tot sommige typisch ‘mannelijke’ domeinen van de Marokkaanse samenleving. Zelfs al wordt de toegang tot een ‘mannelijk’ café me niet officieel ontzegd, de meeste mannen die daar zitten zullen zich niet hetzelfde gedragen in mijn aanwezigheid. Dat betekent niet dat ik helemaal niéts kan leren over deze mannen, maar mijn perspectief wordt wel getekend door mijn vrouw zijn.
Maar positionaliteit kan ook voordelig zijn! De meiden aan wie ik heb lesgegeven in Marokko vertrouwden mij al snel hun geheime liefdesleven toe. Dat deden ze denk ik makkelijker, omdat mijn blonde haren hen er constant aan herinnerden dat ik ver af sta van de Marokkaanse gemeenschap, die hen om diezelfde verhalen zou kunnen veroordelen. Zie mijn artikel van mei voor een inkijkje in de ‘gesprekken’ (met handen en voeten) tussen de meiden en mij.
Zeker in Marokko geeft mijn Europese afkomst me soms ook juist toegang tot bepaalde groepen én tot bepaalde kansen. Zo had ik bij de jongeren in het cultureel centrum in Tanger, waar ik de afgelopen twee maanden vrijwilligerswerk deed, vaak het gevoel dat er een rode loper voor me werd uitgerold zodra ze mij zagen. Voor deze jongeren representeert mijn Europese uiterlijk vrijheid en moderniteit. Nog voordat ze mij kennen, associëren ze mij met hun dromen en idealen, waardoor ze staan te popelen om met me samen te werken en meer te leren over ‘mijn’ cultuur.
Dat geldt overigens niet alleen voor de jongeren, maar óók voor de directeur van het centrum. Hij zet zich met zijn organisatie fel af tegen traditionele Marokkaanse onderwijsmethoden, die hij achterhaald vindt. Maar zou het kunnen dat hij daardoor onbewust sneller vertrouwen heeft in mensen van Europese afkomst, dan in jonge Marokkaanse professionals met dezelfde capaciteiten?
…
Wil je verder lezen? Log dan in om toegang te krijgen tot de rest van dit artikel!
YOUNG DANCE PROFESSIONAL
Hoera! Je bent afgestudeerd als dansdocent. En nu?! Er gaat een nieuwe wereld voor je open. Je hebt al lang door dat de danswereld oneindig veel rollen en werkvormen kent. Maar welke past het beste bij jou? Onze Young Dance Professional laat zien dat je het allemaal niet meteen hoeft te weten. Dit jaar vertelt Ilja Geelen hoe zij op eigen tempo dans herontdekt zonder de regels van een opleiding. Al dansend, docerend, makend, ondernemend en onderzoekend reist ze naar onder andere Frankrijk en Marokko. Daarvoor verbreedt zij letterlijk haar horizon.
Ilja Geelen
Ilja Geelen is redacteur Young Dance Professional. In 2019 studeerde ze af aan de bacheloropleiding Docent Dans bij ArtEZ in Arnhem. Daarna volgde ze de master Culturele Antropologie en Ontwikkelingsstudies aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, waarvan ze in juni 2021 is afgestudeerd. Tijdens haar masterstudie gaf ze les in modern jazz aan leerlingen tussen de 6 en 60 jaar oud, en schoolde ze zich bij tot jeugdtrainer boulderen in een indoor klimhal. Voor Dansdocent.nu schrijft ze over de uitdagingen die ze tegenkomt tijdens haar eerste projecten als dansdocent-antropoloog in onder andere Frankrijk en Marokko.