Taalontwikkeling via dans: van inspirerende praktijk naar theorie
Kiki Boot van SALLY Maastricht leert kinderen het woord ‘prefrontale cortex’. Screenshot uit de video voor hun crowdfundingscampagne.
Aangepast op 15 mei 2020.
WERKPLEZIER & DIDACTIEK | Bewegen en leren versterken elkaar, zo blijkt uit verschillende onderzoeken. Bewegend leren lijkt dan ook een hot topic! Gefascineerd door het groeiende aanbod methodes, zoekt Maud uit hoe dansdocenten aspecten van taalontwikkeling kunnen stimuleren bij hun leerlingen. Is er een verschil tussen ‘bewegend’ en ‘dansend leren’? Lees verder voor drie praktijkvoorbeelden, een theoretische onderbouwing én een betoog voor dansant taalonderwijs in het voortgezet onderwijs.
Je kan als er als dansdocent niet meer omheen. Overal zie je initiatieven opduiken die taalontwikkeling via dans omzetten in de praktijk. Dit heet ‘bewegend leren’. Geïnspireerd door Nederlandse collega’s van SALLY Dansgezelschap Maastricht en Studio Swing en het Vlaamse Danskant, duik ik in dit artikel in de achterliggende theorie. Welke aspecten van taal worden precies ontwikkeld wanneer we ze koppelen aan beweging? En is er een verschil tussen bewegend en dansend leren? Ik ben alvast benieuwd! Lees en dans je mee?!
Drie praktijkvoorbeelden uit het werkveld
Taalontwikkeling en dans lijkt nog nooit zo hot te zijn geweest! Het maakte me nieuwsgierig naar de praktijk. Hieronder vermeld ik drie hedendaagse methodes voor jullie ter inspiratie! Mij wisten ze te intrigeren door hun vernieuwende karakter in aanpak.
1 | Taaldans® en Rekendans® van Studio Swing
“Als dansdocent en VVE tutor (voor- en vroegschoolse educatie), implementeerde ik het woordenschatmodel van Verhallen en de methodiek Total Physical Response van Asher in mijn danslessen. Dit leverde blije, taalvaardige kinderen en betere (test)resultaten bij de CITO toets op.”
Lenneke Gentle richtte in 2010 Studio Swing op en ontwikkelde vanuit de praktijk Taaldans® en Rekendans®. Deze methode is speciaal gericht op peuters en kleuters in het basisonderwijs en in de kinderopvang. De lessen worden in Nederland en België gegeven door 150 daarvoor opgeleide dansdocenten. Zij werken met de kinderen, inspireren leerkrachten en pedagogisch medewerkers en geven regelmatig ouder en kind lessen. Sommige scholen hebben Taaldans® en Rekendans® zelfs al op het rapport staan!
Omdat jonge kinderen nog holistisch leren, leren als geheel, worden de vakken rekenen en taal niet apart van elkaar aangeboden. De lessen zijn dan ook gemaakt bij het thema waar de kinderen op dat moment mee bezig zijn, zodat er in de dansles thematisch en dansant gewerkt wordt aan de ontwikkeling van rekenen en taal. Natuurlijk wordt er gewerkt aan de ontwikkeling van de woordenschat luisteren en spreken. Maar ook aan fonemisch bewustzijn (klankonderwijs), ontluikende geletterdheid, taalbeschouwing en alle rekendoelen zoals die gesteld zijn door het SLO. Onze docenten leren in de cursus dan ook alles over deze onderwijskundige zaken en om vervolgens de koppeling te maken met dans. Op dit moment ontwikkelen we Taaldans® en Rekendans® door voor de groepen 3 t/m 8.
Wil jij je aansluiten bij het team? Studio Swing organiseert een (online) teacher training. Interesse? Klik hier.
2 | Dansje Taal - SALLY Dansgezelschap Maastricht
“Door middel van speelse en dansante opdrachten bieden we alle leerstijlen een kans om nieuwe woorden, zinsstructuren en grammatica op te pikken. Iedereen leert immers anders, dus waarom zouden we alleen maar achter ons bureautje blijven leren?”
De lesmethode ‘Dansje Taal’ werd ontwikkeld door SALLY Dansgezelschap Maastricht. Het is een nieuwe leermethode waarbij kinderen uit het basisonderwijs een nieuwe taal leren. De ontwikkeling van woordenschat, woordbegrip en de klank in drie verschillende talen. SALLY won voor hun werk de publieksprijs voor innovatief taalonderwijs in 2018. Dansje Taal heeft zich in het Engels, Frans en Duits al bewezen. Ook in het Nederlands maakt de methode indruk voor leerlingen die het Nederlands niet altijd machtig zijn of hun woordenschat willen uitbreiden. Binnenkort start SALLY met een eigen onderzoek naar de relatie tussen taal en dans. Hierbij gaan ze op zoek naar manieren om ook spelling en grammatica door middel van dans als ondersteuning aan te leren. Dansje Taal is dus nog volop in ontwikkeling.
Wil jij graag kennismaken met deze methode? Aarzel dan niet en boek een pakket. Zowel in workshopsvorm als doorlopende leerlijn.
3 | Dans je taal - Danskant
Omdat onderzoek heeft uitgewezen dat het werkt als aan taal leren een actieve component wordt verbonden (Verhelst, 2003), koppelt Danskant kleuterdans aan taalactiviteiten, waardoor er actieve leermomenten ontstaan. Jonge kinderen leren taal immers door te doen. Beweging zorgt voor impliciet leren waarbij alle zintuigen gebruikt worden en opgedane kennis langer beklijft.
De verschillende pakketten dans je taal van Danskant vind je hier.
Bewegend leren: een nieuwe trend
Het lijkt een trend om meer te gaan bewegen en ook het primaire onderwijs ziet het nut in van deze koppeling. Initiatieven om kinderen onder schooltijd meer te laten bewegen duiken overal op. Zo liet het Nederlandse onderzoek Fit & Vaardig op school (Mullender-Wijnsma e.a., 2015a, 2015b, 2016) bijvoorbeeld zien dat fysiek actieve reken- en taallessen de reken- en spellingsvaardigheden van leerlingen verbeteren. Daarnaast bleken kinderen zich beter te voelen wanneer ze bewogen. Ze hadden een grotere focus en hun zelfvertrouwen steeg.
…
Wil je verder lezen? En ontdekken wat de meerwaarde is van ‘dansend leren’ versus ‘bewegend leren’? Log dan in om toegang te krijgen tot de rest van dit artikel.
WERKPLEZIER & DIDACTIEK
Over één ding zijn dansdocenten het allemaal eens: wat een uitdagend en veelzijdig beroep hebben wij! Door middel van dans kunnen wij leerlingen begeleiden in hun algemene leerproces. Aan de hand van verschillende didactische werkwijzen leren we ze elke keer dat stapje meer. En dat geeft ons voldoening. Als dansdocent sta je er echter ook vaak alleen voor. Het is vaak creatief zoeken naar oplossingen voor de problemen waar je tegenaan loopt. Hoe bereid je je schooljaar voor? Hoe ga je te werk binnen verschillende contexten? Hoe gaan we de eindvoorstelling vormgeven? Maar vooral… Hoe behoud ik plezier in mijn beroep? Dat alles lees je in de rubriek ‘Werkplezier & Didactiek’!
Maud Tielemans
Maud Tielemans is redacteur Werkplezier & Didactiek. Ze studeerde danseducatie (BA) en kunsteducatie (MA) bij Codarts. Daarnaast studeerde ze kunst- en cultuurmanagement aan de Universiteit Gent. Momenteel werkt ze als docent pedagogiek bij Codarts, als onderzoeker aan LUCA School of Arts en als dansdocent bij het DKO in Vlaanderen. Voor dansdocent.nu vertaalt ze wetenschappelijk onderzoek naar praktische tips zodat dansdocenten het hele jaar door met plezier lesgeven.