Ouderen dansen het liefst in dezelfde mooie danskleding als jongeren
FOTOREPORTAGE | De groep ouderen die wil (blijven) dansen wordt steeds groter! Gelukkig kunnen zij vaak prima meedraaien in de reguliere danslessen. Vooral ouderen die hun hele leven hebben gedanst. Zij vinden het juist leuk om in de les te staan met jongere mensen. Ze willen dat danslessen worden ingedeeld op niveau en niet op leeftijd. Ook willen ze nog steeds nieuwe dingen leren en artistiek uitgedaagd worden. Dat vertelden de modellen tijdens onze fotoshoot over dansmode voor oudere dansers - in mei 2024
Fotografie: Ezme Hetharia
Tekst: Jacqueline de Kuijper
Oudere dansers
“Wanneer komt er nou eens aandacht voor senioren dansers?” Die vraag werd door een klant gesteld aan Nicole van Balen, eigenaar van Firenze Dancewear. Zelf geeft Nicole stoelyoga aan 85-plussers, maar deze klant (een vrouw van rond de 65 jaar) danst nog vijf keer per week bij verschillende dansscholen. En zij is niet de enige! Nicole heeft steeds meer oudere klanten die nog fanatiek dansen en regelmatig bij haar een nieuwe outfit kopen. Daarom past ze haar collectie op hun wensen aan: balletpakjes van stevig materiaal, met een mouwtje en een mooie maar gesloten rug. En helpt ze hen met de styling: een legging of een leuk shirtje eroverheen.
“Dans is een geweldig middel om je fysiek te uiten en je lichaam soepel en sterk te houden. Zelfs met discodansjes in de huiskamer. Maar helaas kunnen we niet meer alles uit een rek trekken en verwachten dat het leuk staat. Daarom draag ik liever lossere kleding die comfortabel zit en op de juiste plaatsen verhullend is.”
Toen Nicole in onze nieuwsbrief las dat de vijfde glossy over inclusieve leeromgevingen gaat, mailde ze mij gelijk met dit voorstel om aandacht te besteden aan oudere dansers. Zo ontstond deze mooie fotoreportage met modellen van 50+ jaar, in en rondom de danswinkel van Firenze in Amersfoort, op een heerlijke zonnige Hemelvaartsdag. Uiteraard in samenwerking met onze huisfotograaf Ezme Hetharia. En wat hebben we genoten! Het is de meest vrolijke en ontspannen fotoshoot die we ooit hebben georganiseerd. Allemaal dankzij het plezier waarmee de modellen op de foto gingen en hun liefde voor dans, die zij nog steeds voelen.
De modellen mochten van ons zelf door winkelrekken van Firenze gaan en een outfit kiezen waarin zij zich comfortabel en mooi voelen. Maar wat viel ons op? De dames kozen eigenlijk helemaal geen andere kleding dan jonge dansers! Oké, het is fijn als een sportbeha meer steun biedt. Of als er een beha onder een balletpakje kan. En sommige vrouwen dragen liever een zwarte legging over hun balletpakje, dan een roze panty eronder. Maar verder merkten we niet per se verschil. Sterker nog, ik kreeg de indruk dat ze juist kleding willen die jeugdig oogt!
“Uiteraard moet danskleding goed en mooi zitten, want ik moet mij vrij kunnen bewegen. Maar verder vind ik het prettig als mijn danskleding niet, zoals mijn leeftijd al doet, ook nog eens ernstig uit de toon valt! Ik sta namelijk twee avonden per week tussen veel jongere medecursisten, in de lessen hiphop en lyrical. En ik doe niet voor hen onder, dus ik wil er ook niet anders uitzien.”
Nicole vertelde ons die dag dat de kledingvoorkeuren van klanten veel meer afhangen van de regio waaruit zij komen dan hun leeftijd. Zo is er in haar winkel in Amersfoort meer vraag naar traditionele zwarte balletpakjes, terwijl klanten in Haarlem juist voor kleur en kant kiezen. Jong én oud!
De modellen
Als eerste ging Marjolijn Breuring (55 jaar) op de foto. Zij geeft al meer dan dertig jaar les in het voortgezet onderwijs, op SG Helinium in Hellevoetsluis. Daarnaast ontwikkelt ze voorstellingstrajecten op het snijvlak van het sociale en culturele domein, voor vitale ouderen (60+), volwassenen (25+) en jongeren (12+). Ook doet ze momenteel de master Choreografie van Codarts en Fontys. Het samenwerken met mensen met dezelfde passie en het samen creëren zijn voor haar een grote inspiratiebron.
“Dans is voor mij de taal om het onzegbare uit te drukken. Wat diep van binnen zit waar het schuurt of waar innerlijk conflict heerst laat zich moeilijk in woorden vangen, maar kan wel in dans worden gecommuniceerd. Hier ligt voor mij de noodzaak van dans. In principe ervaar ik geen verschil in een dansles die niet specifiek voor de oudere danser is. Het is mijn eigen verantwoordelijkheid om goed naar mijn lijf te luisteren. Zo vind ik zelf oplossingen voor uitdagingen die jongere dansers makkelijker afgaan, zoals het snel oppikken van dansmateriaal en vloerwerk.”
Daarna kwamen drie dansvriendinnen langs: Anouscha Padding (59 jaar), Jacqueline Sap (59 jaar) en haar zus Saskia Sap (voorzitter Dansbelang en redacteur bij Dansdocent.nu), die alleen voor de gezelligheid meeging. Zij kennen elkaar al veertig jaar, want ze hebben alle drie de opleiding Docent Dans aan de Nel Roos Academie in Amsterdam gedaan. Anousha danst niet meer, maar Jacqueline nog wel. Zij volgt nog één balletles in de week bij het Amsterdam Dance Center, voor een groep (ex-) docenten en (semi-) professionals. Verder geeft ze zelf nog balletles aan oudere dames bij Balletschool Almere.
“Dansen is voor mij een fijne manier om te bewegen, je vrij te voelen en te genieten van muziek. Als bonus krijg je er een goede conditie, betere houding en kracht voor terug! Als oudere danser zijn deze voordelen van nog meer waarde om je gezond en prettig te blijven voelen. Eigenlijk zou ik nu juist nog meer moeten dansen dan ik al deed. Maar hiervoor moet ik nog even wachten tot ik met pensioen kan, zodat ik daar ook de tijd voor krijg. Ik kan niet wachten!”
Danser: Jacqueline Sap. Kleding: Ballet Rosa (balletpakje), Deha (broek).
In de middag kwam Agaath Eras (65 jaar) langs met haar beste vriendin Marjolijn Welcker (68 jaar). Zij poseerden trots in twee prachtige balletpakjes, zonder panty en zonder rokje of shirt eroverheen. Zo vonden zij zichzelf het mooist. Ook poseerden ze in danskleding die Agaath zelf heeft gemaakt, speciaal ontworpen voor oudere dansers zoals zijzelf. Namelijk: in kleur matchende balletpakjes en broeken met vrolijke bloemen erop. Want zij houdt van kleur, van mooie zachte stoffen en romantische balletpakjes met kant.
Dansers: Marjolijn Welcker en Agaath Eras. Als je ook een custom balletpakje wilt van ‘Tutu de toi’, dan kun je Agaath mailen: agaatheras@gmail.com.
Daarna waren Maut en Ida van Ommen (62 en 60 jaar) aan de beurt. Maut danst al heel haar leven fanatiek in haar vrije tijd: klassiek ballet, dansexpressie, jazzballet, clipdance, streetdance, moderne dans, capoeira - en nu hiphop en lyrical bij Bransz in Wageningen. In het steegje tegenover de winkel nam Maut allerlei krachtige poses aan en maakte ze energieke sprongen. Haar jongere zus Ida heeft danseducatie gestudeerd in Arnhem, omdat ze zich daar (toen nog) kon specialiseren in flamencodans. Ze geeft lessen flamenco aan volwassenen bij Cultuurhuis De Lindenberg in Nijmegen, waar ze ook de danscoördinator is. En ze gaat zelf nog regelmatig naar Spanje voor workshops in flamenco.
“Dans is voor mij alles. Zowel een uitlaatklep als een podiumkunst. Ik kan enorm genieten van hoe een beweging technisch perfect wordt uitgevoerd: van fysieke details als een prachtige voet of vingers, maar ook van emotie die wordt gebracht. Ik kan ontroerd raken van een goede choreografie die bezield gedanst wordt, zoals laatst ‘Pure’ van Sidi Larbi Cherkaoui. Ik kan mij verliezen in het zelf dansen én ik geniet van dansende mensen. Het is bovendien de ultieme work-out, zowel voor je lichaam als voor je hoofd. Het enige ‘nadeel’ is dat een danser moet blijven dansen… Zittend werk is killing.”
Danser: Ida van Ommen. Kleding: Bloch (balletpakje en vestje) & Deha (broek). De schoenen zijn van Ida zelf.
Tot slot was Annemarie Oerlemans (55 jaar) aan de beurt. Zij is begonnen met klassiek ballet op de vooropleiding Dans. Later kwam daar caractère, jazz ballet en modern bij. Op de dansacademie in Arnhem had ze vooral klassiek, spitzen, repertoire, pas de deux en heel veel verschillende moderne stijlen. En modern lag haar toch het allerbeste, dus in die stijl is ze doorgegaan in haar carrière als professionele danseres. Nu werkt ze als adviseur cultuureducatie bij Cultuur Oost, maar ze geeft nog wel één keer in de week les in Progressing Ballet Technique.
Fanatiek
Gedurende de dag ontstonden veel mooie gesprekken over het dansplezier dat deze vrouwen nog steeds beleven, maar ook de drempels die zij als oudere dansers ervaren. En dat zijn niet de beperkingen die in het lichaam ontstaan bij het ouder worden. Deze vrouwen dansen al heel hun leven en zijn nog hartstikke fit. De drempels die zij ervaren zijn vooral maatschappelijk: het beeld dat ouderen niks meer kunnen en het beperkte danseducatieve aanbod dat er is voor volwassenen. Daarom vroeg Saskia mij met klem of ik in dit artikel alsjeblieft de vooroordelen over oudere dansers wil bestrijden in plaats van bevestigen.
“Er zijn veel vooroordelen over ouderen, zoals dat ze vooral op dansles zouden gaan voor het sociale contact of om een beetje in beweging te blijven. Bij de meesten komt dat pas op de tweede of derde plaats. Ze willen vooral nieuwe dingen leren en artistiek blijven groeien! Ik heb zelf aan ouderen lesgegeven die vol overgave in de dansles stonden en ook op hun 83e nog meededen met de eindvoorstelling. Ook zijn er veel dansdocenten van 50+ jaar die nog sterk en fit genoeg zijn om alles prachtig voor te doen.”
Dit blijkt ook uit onderzoek van het lectoraat Kunsteducatie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (Van Berkel & Heijnen, 2020). Ook dansers die ouder dan 55 jaar zijn, willen door veel te oefenen hun danstechniek, creativiteit of expressiviteit naar een hoger niveau tillen. En sommigen willen dit ook graag tonen aan anderen, zoals familie en vrienden. In die zin is jouw dansles voor ouderen dus hetzelfde als die voor jouw andere leerlingen. Dus dat is de belangrijkste tip: benader ook de oudere leerling als danser en niet als patiënt. Maar helaas bieden de meeste dansscholen maar een paar lessen per week voor volwassenen, vaak ‘all levels’ of voor beginners. Dat biedt voor onze modellen geen uitdaging meer. Zij kunnen misschien niet alles meer, maar zij zijn echt geen beginners!
“Dans zit voor altijd in mijn hart. Het begon toen ik kind was. In de tijd dat ik gestopt was met ballet, is dat gevoel nooit weggegaan. Ik kreeg altijd nog kippenvel van het kijken naar klassiek ballet en zag me daar altijd nog zelf dansen. Ook nu blijf ik in een dansles als oudere mijn best doen. Ik wil altijd nog leren van elke les, maar ik accepteer dat het been niet meer langs mijn oor ligt. Het is fijn dat de dansdocent ook rekening houdt met onze leeftijd, maar ik dans het liefst in een groep met verschillende leeftijden. Zo kun je elkaar stimuleren en inspireren.”
Dansers: Agaath Eras en Marjolijn Welcker. Kleding: Ballet Rosa (balletpakjes) & So Danca (schoenen)
Zo gaf ook Maut aan absoluut geen behoefte te hebben aan danslessen voor senioren. En daar was Annemarie het helemaal mee eens. Zij danst nog drie avonden in de week, waaronder twee keer klassiek bij de balletschool van Marie Chantal in Arnhem. Daar zijn de danslessen ingedeeld op niveau, ongeacht de leeftijden van de dansers. Dat werkt volgens Annemarie het beste, vooral bij een dansstijl als ballet. De derde avond danst ze bij LethDansant onder de bezielende leiding van Steffie van Leth. Met die groep maken ze voorstellingen voor het Sprookjesfestival ieder jaar in oktober, en ook locatievoorstellingen voor festivals.
“LethDansant is een mix van jong en oud: een aantal ex-dansers zoals ik, goede amateurs en soms stagiaires van het ROC. Het is fijn om als oudere danser nog te mogen optreden in mooie professionele voorstellingen, waarbij het niet meer gaat over virtuoze techniek en hoge benen maar om wie je bent. Onlangs kwam een balletdocent van de dansacademie kijken en ze zei dat ik nog steeds groei als danseres. Dat is toch een enorm compliment? Daarmee zou ik dus ook het vooroordeel dat oudere dansers niet interessant zijn om naar te kijken de wereld uit willen helpen.”
Danser: Annemarie Oerlemans. Kleding: Ballet Rosa (balletpakje) & Bloch (maillot). Spitzen zijn van Annemarie zelf.
Ook Agaath vindt het leuker om tussen jongere mensen in de dansles te staan. En ze is super fanatiek! Zij danst maar liefst zeven lessen per week, verspreid over vier avonden: drie keer klassiek, twee keer modern, en twee keer ‘bodydance’. Als kind mocht ze niet naar dansles omdat dat te duur was, maar op haar 25e is ze alsnog met dansen begonnen en daarna is ze nooit meer gestopt. En Marjolijn is al net zo fanatiek! Zij danste tot haar 18e klassiek ballet en heeft dat op haar 45e weer opgepakt. Nu volgt ze twee balletlessen per week bij Balletstudio Daniëlle in Nijmegen, en daarnaast ook nog één les modern en drie keer bodydance per week.
“Van een dansles wil ik energie en zelfvertrouwen krijgen. Ook wil ik nog steeds graag verder komen, beter worden. Ik vind het leuk om met mensen van andere leeftijden in de dansles te staan. Dat houdt me jong. Bovendien vinden mijn jongere klasgenoten het inspirerend om te zien wat ik allemaal nog kan. Het beeld dat oudere dansers traag zijn en niet meer mee kunnen komen met de groep klopt echt niet! Wel ben ik gestopt met dansen op spitzen. Dat leerde ik op mijn 45e, want dat wilde de groep toen, en dat vond ik geweldig. Maar om specifiek daarvoor nu nog bij een jonge groep aan te sluiten vind ik wel moeilijk als oudere danser.”
Vergrijzing
Op 1 januari 2023 telde Nederland 3.627.484 inwoners ouder dan 65 jaar. Dat is ongeveer 20% van de totale bevolking. In 1990 was dit aandeel nog maar 13%. Het aantal ouderen neemt dus flink toe! En die trend zet zich volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek de komende decennia fors door. Dat komt mede door de toegenomen levensverwachting. De kans om honderd te worden in ons land is namelijk de laatste zestig jaar maar liefst verzesvoudigd.
Dat betekent dat de groep ouderen die wil (blijven) dansen dus ook steeds groter wordt! En dat is ook precies wat Nicole in haar winkel merkt, dat ze steeds meer oudere klanten heeft die nog fanatiek dansen. Ze wil daarom alle dansdocenten in Nederland meegeven zich ook op dit deel van de bevolking te richten, en niet alleen op kleuters en kinderen. Het voordeel van deze ouderen is volgens haar namelijk dat ze enthousiaste en trouwe klanten zijn. En zoals deze fotoreportage laat zien, zijn ze fit en dansen ze nog steeds heel graag. Sommigen zelfs nu meer dan vroeger, omdat ze nu de tijd en het geld ervoor hebben.
“Het klopt dat wij steeds meer senioren in de winkel zien. Dat zijn mensen die weten wat ze willen en waar ze het over hebben. Ze komen met specifieke wensen de winkel binnen en nemen ruim de tijd om een weloverwogen keuze te maken. Dat merkte ik ook bij de modellen van deze fotoshoot. De dames zochten gericht uit waar zij zich prettig in voelden en dat vond ik mooi om te zien. Ook de oudere balletdansers raad ik altijd aan om een balletpakje te dragen, ook al draag je er graag een soepel shirtje overheen. Want dat balletpakje heeft een functie; je gaat meteen anders staan!”
Nicole van Balen, eigenaar van Firenze Dancewear in Haarlem en Amersfoort.
Bronnen
Van Berkel, R. & Heijnen, E. (2020). Daag mij maar uit! Dans en ouderen in grootstedelijke context. Amsterdam, Nederland: Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.
NPO Kennis. (2023, 20 december). Is de vergrijzing een probleem? Geraadpleegd op 10 mei 2024.
Glossy #5
Deze fotoreportage is gemaakt voor Glossy #5 van Dansdocent.nu. In dit papieren magazine staan de meest actuele, urgente en inspirerende artikelen die tijdens seizoen 23/24 op ons online magazine gepubliceerd zijn. Dit keer met als overkoepelend thema: fysiek/sociaal veilige en inclusieve leeromgevingen. De glossy is in juni 2024 gedrukt en verzonden, maar je kunt ‘m nog steeds bestellen!
Ezme Hetharia
Ezme Hetharia is de huisfotograaf van Dansdocent.nu. Ze heeft Dans gestudeerd aan het Lucia Marthas Institute for Performing Arts in Amsterdam. Van magicshows tot X Factor, van danslessen tot een rol in de musical Billy Elliot. Ze verkende het werkveld en genoot volop, maar miste het toch om zelf creatief aan de slag te zijn. Dus toen is ze dansers gaan fotograferen! Ze heeft verstand van compositie en weet wat opdrachtgevers en castingbureaus willen zien. In haar fotostudio in Hilversum doet ze veel portfolio-shoots met dansers uit het commerciële werkveld. Sinds 2022 werkt ze mee aan de dansmodereportages van Dansdocent.nu.
Jacqueline de Kuijper
Jacqueline de Kuijper is de oprichter en hoofdredacteur van Dansdocent.nu. Ze studeerde in 2013 af met een master in Dance aan Mills College in Californië. Daarvoor studeerde ze dans- en theaterwetenschap, kunstgeschiedenis, filosofie en psychologie aan University College Utrecht. Na haar afstuderen schreef ze voor Dans Magazine en werkte ze als pilatesdocent in Utrecht. Haar scherpe pen en onderzoekende geest zet ze sinds 2019 in om dansdocenten te informeren en inspireren met Dansdocent.nu. En in 2022 is daar Dansers.nu bijgekomen: een nieuw online magazine voor dansers en makers in Nederland.