Sanne Wichman: “Samenwerken is bij De Dansers echt wel een speerpunt”

Dansvoorstelling *VIER* van De Dansers. Fotograaf: Bart Grietens. Met educatiemaker Sanne Wichman.

DANSEDUCATIE IN DE MAATSCHAPPIJ | Hoe krijgen verschillende vormen van samenwerking een plek in dans? Lynn Kosakoy gaat hierover in gesprek met Sanne Wichman, educatiemaker en coördinator bij De Dansers uit Utrecht. Verder praten zij over het verlangen om nieuw publiek te creëren, waarbij respect voor dansers en de kunsten van groot belang is! Benieuwd hoe Sanne hieraan werkt? Luister de podcast! En lees in de reflectie van Lynn meer over samenwerkingen tussen dansdocenten en scholen, en de belangrijke rol van vertrouwen daarin.

Reflectie: Samenwerken

“Samenwerken is een belangrijk thema in ons werk, omdat dansen en dans maken een proces is dat je samen aan moet gaan. Een proces waarin je met elkaar deelt, meemaakt en waarin je je altijd verhoudt tot een ander.”

Dit is wat Sanne Wichman, educatiemaker en educatiecoördinator bij De Dansers uit Utrecht, schrijft over samenwerken in haar essay Verbonden in de kunst (2021). Als ik dit essay lees ter voorbereiding op mijn podcastgesprek met Sanne, ben ik meteen geraakt door deze twee zinnen. Ik kan het namelijk direct plaatsen.

Iedere donderdagavond sta ik samen met mijn vriend in een les stijldansen. De vloer is een beetje anders dan ik gewend ben en het leeftijdsverschil tussen de verschillende mensen in de les is vaak best wel groot. Het is voor mij een hele andere beleving! Maar vooral omdat ik in plaats van voor alleen mezelf, nu ook voor de ander in de les sta. Mijn vriend en ik dansen dicht bij elkaar, in een houding waarin we elkaar goed vast hebben zodat we elkaar kunnen volgen en leiden. Zodat we op elkaar kunnen bouwen én vertrouwen.

Misschien vind je dit een cliché beeld van samenwerken binnen dans… Ik vond dat eigenlijk ook. Maar tijdens mijn gesprek met Sanne ontdekte ik dat mijn eigen ervaring met partnering, dicht raakt aan de term ‘samenwerken’ zoals De Dansers die gebruiken.

Eén vorm van samenwerken die Sanne benoemt vind ik super interessant, maar wordt niet vaak als samenwerking erkend. Namelijk: de wisselwerking tussen de voorstelling en het publiek. Het gaat Sanne er daarbij niet om dat een voorstelling per sé interactief moet zijn. Wat ze bedoelt is dat een voorstelling altijd het publiek en haar verbeelding nodig heeft om betekenis te krijgen. Jouw aanwezigheid als toeschouwer is dus nodig om een stuk überhaupt een ‘voorstelling’ te laten zijn. Anders is het gewoon simpelweg een repetitie op een podium.

Dit vind ik fascinerend, omdat het mij als dansdocent, danser en artistiek leider van mijn stichting De Dansverbinderij even heel anders laat kijken naar de definitie van een voorstelling. Tegelijkertijd is het precies deze definitie die onze eigen voorstelling omschrijft. Omdat wij interactief werken en uitgaan van instant composition, is elke voorstelling anders, want het publiek is steeds anders! De dansers onderling vertrouwen op elkaar, maar vertrouwen ook op het publiek. Daardoor ontstaan er bij zowel dansers als publiek bewegingsreacties. Wat het precieze verhaal is van zo’n voorstelling, komt dan al gauw op de tweede plaats. Het gaat ons om de ervaring.

Sanne benoemt nog een vorm van samenwerken die mij nog meer fascineert. Ik heb het dan over de samenwerking tussen gezelschap en scholen (of andere maatschappelijke instanties). Vanuit mijn eigen ervaring weet ik namelijk hoe niet-vanzelfsprekend en lastig dit kan zijn. Zo zijn er veel basisscholen die echt wel interesse hebben in meer dans op school, maar vervolgens niet goed weten hoe ze stappen in die richting kunnen zetten.

De Dansers heeft al wel met succes die samenwerking met verschillende basisscholen in Utrecht weten op te bouwen. Met sommige scholen zelfs al twaalf jaar (drie subsidieperiodes)! Sanne vertelt hoe zij op deze scholen jaarlijks vaste kunstlessen (zoals dans, theater en audiovisueel) verzorgen voor de leerlingen, en daarnaast de leerkrachten inspireren en meenemen in de wereld van dans en kunst. De ene leerkracht is weliswaar gemakkelijker mee te voeren in die wereld dan de andere, maar aan het einde van de rit gaan ze er allemaal voor.

Die workshops voor docenten geeft Sanne niet zodat de leerkrachten zelf dansles gaan geven. Althans, niet zoals een geschoolde dansdocent dat zou doen. Daar zijn zij (wij) immers voor. Het gaat haar erom de leerkrachten ervaringen mee te geven waardoor ze (de kracht en het belang van) kunst beter begrijpen. Met als gevolg dat de leerkrachten de leerlingen kunnen begeleiden in hun eerste aanraking met kunst - en alle andere aanrakingen die daarop volgen. Zodat er een nieuwe generatie opgroeit die respect heeft voor dansers en het leuk vindt om naar dansvoorstellingen te komen kijken. Of geïnspireerd raakt om later zelf in de podiumkunsten of een theater te werken.

Dit alles prikkelt mij enorm in het werk dat ik als artistiek leider van De Dansverbinderij doe. Of het nu gaat om mijn samenwerking als danser met mijn publiek, of als organisatie met scholen. Een samenwerking geeft je een gedeelde beleving en leert je vertrouwen op elkaar. Daaruit ontstaan nieuwe inzichten en hopelijk ook nieuwe interesses. Zoals ik bij mijn vriend zie, die wekelijks meer gaat genieten van stijldansen daardoor ook meer respect krijgt voor dans (en kunst) in het algemeen.

Wat ik dus wil zeggen is: we (kunstenaars, kunstliefhebbers en leken) hebben elkaar nodig en moeten elkaar leren vertrouwen, om elkaar zo naar hogere niveaus te tillen!

Fun fact: De voorstelling VIER van De Dansers was dit jaar genomineerd voor de Jonge Zwaan voor ‘meest indrukwekkende dansproductie’. En danseres Yoko Haveman was genomineerd voor de Jonge Zwaan ‘meest indrukwekkende dansprestatie’. Klik hier voor de speellijst, want gelukkig spelen ze deze ook in 2023!

Danseducatie in de Maatschappij

Met de podcast ‘Danseducatie in de Maatschappij’ houden wij jullie op de hoogte van trends op het gebied van danseducatie! Lynn Kosakoy, redacteur van Dansdocent.nu, gaat namelijk in gesprek met de leiders van de educatieve afdelingen van dansgezelschappen, inspirerende dansdocenten in het onderwijs, én de maatschappij zelf. Met welke doelgroepen werken zij? Hoe sluiten hun danslessen aan op de kerndoelen in het onderwijs? Of de artistieke visie van het dansgezelschap? Op welke maatschappelijke ontwikkelingen haken ze aan? Wat betekent dans voor hen? Je ontdekt het allemaal in deze podcast!

Luister ook naar...