Theorie | Dans synchroon en intensief voor meer verbondenheid
Fotograaf: Sjoerd Derine
MUZIEK & LESMATERIAAL | ‘’People that dance together, stay together.’’ Samen dansen zorgt voor een sterkere band tussen jou en je danspartner of dansgroep. Dansen maakt blij en brengt mensen letterlijk en figuurlijk dichter bij elkaar. Iets wat je vast allang wist uit ervaring, maar wist je dat dit ook wetenschappelijk aangetoond is? Fysiek contact, de triggering van spiegelneuronen en synchroniciteit in zowel beweging als maat zijn enkele factoren die dans tot een echte ‘social glue’ maken. Ontdek in dit artikel hoe je deze inzichten inzet in je dansles en verbondenheid stimuleert!
Saamhorigheid
Samen dansen brengt mensen dichter bij elkaar. Het vervaagt het gevoel van individualisme, vermindert vooroordelen en maakt dat we ons onderdeel voelen van de groep (Cohen & Tunçgenç, 2016). Onderzoek van de universiteit van Oxford toont aan dat dit zelfs geldt voor kinderen die niet goed met elkaar overweg kunnen. Voor dit onderzoek werden 100 kinderen tussen de 7 en 12 jaar verdeeld in willekeurige groepjes. De groepjes kregen een simpele dansroutine aangeleerd en voerden de bewegingen vervolgens tegenover elkaar uit. Sommige groepjes kregen andere bewegingen aangeleerd op andere muziek.
Wat bleek? Kinderen die dansten tegenover een ander groepje dat dezelfde bewegingen op dezelfde ‘beat’ uitvoerden, uitten zich nadien positiever over de kinderen van het andere groepje dan voor het samen dansen. Kinderen die dansten tegenover een groepje dat (via hun koptelefoon) andere muziek te horen kreeg en daarop andere bewegingen maakten, toonden geen verhoogd gevoel van saamhorigheid. Synchroniciteit van bewegingen en ritme werkt dus als een soort ‘social glue’.
Het zijn overigens niet alleen deze synchroniciteit in beweging en het bewegen op dezelfde maat die ervoor zorgen dat samen dansen wordt beloond met een gevoel van verbondenheid. Ook de intensiteit van de dans heeft invloed op de mate van onderlinge verbondenheid. Zo bleek uit een onderzoek van Bronwyn Tarr (2015) dat deelnemers een hogere mate van verbondenheid toonden afhankelijk van de intensiteit van hun dans.
Deze film verbeeldt onder andere het wetenschappelijke onderzoek van Dr. Bronwyn Tarr. Ze is een evolutionair bioloog. psycholoog, en een danser! Tarr doet onderzoek naar sociaal menselijk gedrag. Binnen dat kader kijkt ze specifiek naar de evolutionaire en neurologische redenen dat mensen over de hele wereld dansen en muziek maken. En dat legt deze film uit!
Endorfine, spiegelneuronen en oxytocine
Een van de verklaringen voor de verbintenis die mensen voelen wanneer ze samen dansen is het vrijkomen van endorfine (Tarr, 2015). Dit hormoon komt onder andere vrij in de hersenen tijdens sport, liefdevolle aanraking, eten, pijn en… dans! Endorfine zorgt voor een gelukzalig gevoel en werkt bovendien pijnstillend. Geen wonder dus, dat 80% van de professionele dansers aangeeft door te gaan met dansen nadat zij zichzelf bezeerd hebben, want dansers hebben een verhoogde pijngrens door de endorfine die vrijkomt bij inspanning (Goldman, 2016).
“…dancing in synchrony acts as a social glue, causing the release of endorphins and the experience of a collective ‘high’.”
Een andere verklaring voor het verhoogde gevoel van samenhorigheid is feit dat samen dansen en anderen dezelfde bewegingen zien maken spiegelneuronen activeert die empathie triggeren (Lopez, 2016). Elkaars bewegingen spiegelen zorgt voor herkenning en dus verbondenheid. Dit maakt dans tot een bijzonder sterk middel om groepen mensen met verschillende culturele achtergronden bij elkaar brengen. Mensen die ogenschijnlijk weinig met elkaar gemeen hebben kunnen zo een groepsband opbouwen. Door samen te dansen is een groep in staat om een collectief gevoel van ‘wij’ te creëren; een groep waarin individuen opgaan als onderdeel van een groter geheel.
Tenslotte mag de verbindende aard van fysiek contact in dans niet onbenoemd blijven. De huid is het grootste en een van de meest sensitieve organen van ons lichaam. Wanneer de huid op een vriendelijke of liefdevolle manier in aanraking komt met een ander, komt het hormoon oxytocine vrij. Dit stofje zorgt voor ontspanning, tevredenheid en verbondenheid. Het zorgt voor een daling van de bloeddruk, prikkelt de behoefte aan (meer) contact en gezelligheid en maakt dat we ons meer betrokken voelen bij de ander (de Lege, 2007).
Andersom kan een gebrek aan aanraking eenzaamheid tot gevolg hebben. De maatschappij is vervreemd geraakt van lichamelijk contact en in veel situaties wordt aanraking als ongepast en grensoverschrijdend gezien, zo meldt De Lege in “Knuffelen als primaire levensbehoefte” (2007). Hij beschrijft het gezonde effect van massages als interventie om het knuffelhormoon oxytocine te stimuleren, maar ik stel voor dat de dansles bij uitstek geschikt is om ervoor te zorgen dat kinderen in ieder geval tijdens het dansen aan het nodige fysieke contact komen.
Suggesties voor de dansles
Wil je werken aan het gevoel van saamhorigheid in jouw dansgroep? Bijvoorbeeld omdat de groepssamenstelling onlangs is veranderd, er een aantal dwarsliggers zijn, of simpelweg omdat je het je leerlingen gunt om zich onderdeel van een hechte groep te voelen. Zorg er dan voor dat jullie veel synchroon bewegen, de leerlingen elkaar kunnen zien tijdens het dansen, dat jullie je flink inspannen en dat fysiek contact onderdeel is van de les.
Kun je naar aanleiding van dit artikel niet wachten om de theorie toe te passen in je danslessen en zo de onderlinge verbondenheid in je groep te bevorderen? Bekijk de voorbeeldles aan de hand van prentenboek De mooiste vis van de zee!
In de voorbeeldles vind je suggesties voor dansen in koppels, kleine groepjes en grotere groepen, op lyrische klassieke muziek, vrolijke folklore muziek en instrumentale popmuziek met een lekkere beat. Er is ruimte voor verschillende dansstijlen variërend van urban tot folkloredans en van voordoen-nadoen tot improvisatie. Neem snel een kijkje om te zien of de voorbeeldles passend is voor jouw groep. Dat scheelt jou weer voorbereidingstijd!
Bronnen
Cohen, E., & Tunçgenç, B. (2016, mei 27). Movement Synchrony Forges Social Bonds across Group Divides. Frontiers in Psychology. 7:782.
de Lege, J. (2007, december 8). Knuffelen als primaire levensbehoefte. DeVolkskrant.
Goldman, J. G. (2016, mei 1). Why Dancing Leads to Bonding. Scientific American.
Lopez, M. (2016, november 5). Zijn onze spiegelneuronen de basis van cultuur, liefde en taal? Psychologisch.nu
Tarr, B. (n.d.). Bronwyn Tarr. Oxford Experimental Psychology. Geraadpleegd op 19 oktober 2019.
University of Oxford. (2016, juni 16). Dancing to the same beat connects groups of children. University of Oxford News.
MUZIEK & LESMATERIAAL
Als dansdocent ben je veel tijd kwijt met voorbereiding. Uren die niet betaald worden. Vooral muziek zoeken voor een nieuwe les is een hels karwij. Wie kent er nog een leuk liedje over de winter? Of over vlinders? Leeuwen? Bijen? En welke oefening doen we daar bij? Help! Onze redacteur Muziek & Lesmateriaal schrijft artikelen met oefeningen en lesplannen voor danslessen voor kinderen. Deze worden vergezeld van muzieksuggesties, zodat jullie nooit meer lang hoeven te zoeken naar een geschikt muzieknummer!
Bo van Hagen
Bo van Hagen is redacteur Muziek & Lesmateriaal voor kinderen. Ze heeft dans gestudeerd aan de Nationale Balletacademie en Codarts. Momenteel doet ze de pabo met een interesse in creatieve en progressieve vormen van onderwijs. Voor Dansdocent.nu stelt ze inspirerende lesplannen samen, compleet met muzieksuggesties.