INTERNATIONAAL ONDERZOEK | In de zomer van 2023 mochten deelnemers van de parade van het Rotterdamse Zomercarnaval niet tegen elkaar aan schuren. Dat zou vulgair zijn en niet kindvriendelijk. Maar waarom zien sommige mensen deze vorm van samen dansen als seksueel getint? In dit artikel duikt hoofdredacteur Jacqueline de Kuijper dieper in deze casus. Zo probeert ze als witte Nederlandse vrouw grip te krijgen op haar eigen culturele erfgoed, en hoe die wordt opgedrongen aan mensen met een andere culturele achtergrond.

‘vulgair dansen’

Afgelopen zomer vaardigde de organisatie van het Rotterdamse Zomercarnaval een verbod uit tegen ‘vulgair dansen’ (De Zwaan, 2023; Drinkwaard, 2023; NOS, 2023; Shownieuws, 2023; Van Turnhout, 2023; Van Vlodrop, 2023). Deelnemers van het festival mochten niet langer met hun genitaliën en billen tegen elkaar aan schuren - in de volksmond ook wel ‘droogneuken’ genoemd. Volgens de organisatie is (als individu) heupbewegingen maken en met de billen schudden tijdens het dansen prima, maar het (samen) nabootsen van seksuele bewegingen op straat niet. Er ontstond veel ophef over dit ‘bubblingverbod’. Niet in de laatste plaats omdat de organisatie het woord ‘bubbling’ verkeerd gebruikte! Ze bedoelde eigenlijk een andere dansvorm - daarover later meer.

Deze nieuwe regel werd in januari van 2023 opgenomen in het reglement van het zomercarnaval. In juli, in de aanloop naar het carnaval, ontstond er grote ophef over. De aanpassing van het reglement werd gedaan nadat enkele deelnemers tijdens de vorige straatparade ‘te ver’ zijn gegaan. Dat vonden enkele ouders, die klaagden dat ze hun kinderen niet hieraan wilden blootstellen. Omdat het Zomercarnaval een familiefeest is, besloot de organisatie vervolgens ‘provocerend’ en ‘ordinair’ dansen te verbieden. Het verbod gold overigens alleen voor deelnemers aan de parade en niet voor het publiek. Maar dat maakte de ophef niet minder.

“Sommige dansvormen kunnen mogelijk als provocerend worden ervaren, vooral als ze seksuele bewegingen bevatten die niet passen bij een familiair publieksfeest. Hierbij doelen we met name op dansstijlen die seksueel suggestief zijn en/of bepaalde vormen van dansen die als ordinair kunnen worden beschouwd. Ons streven is om Zomercarnaval Rotterdam een warme en respectvolle sfeer te laten behouden, waarbij eenieder zich welkom en veilig voelt.”

— Citaat uit rectificatie persbericht Zomercarnaval

Dit voorval deed mijn interesse in ‘het verbieden van dans’ weer oplaaien. Als danser heb ik het namelijk altijd onbegrijpelijk - en daarom fascinerend - gevonden dat er al eeuwenlang mensen zijn die de hobby en kunstvorm waaraan ik zoveel plezier beleef zouden willen verbieden. Daarbij vind ik het interessant om te leren welke dansen verboden zijn/waren in Nederland en welke niet, en waarom. Wat zegt dat over de denkbeelden in onze cultuur over het lichaam en over seksualiteit? Dát wilde ik hier, in het voorval van het bubblingverbod, eerst doorgronden voordat ik dieper duik in de Europese geschiedenis van denkbeelden over dans. Voor dit artikel onderzocht ik daarom wat er precies verboden werd, waar die manier van samen dansen vandaan komt, en of dat nu eigenlijk wel zo seksueel getint is of niet.

Dit is overigens verre van de eerste keer in de West-Europese geschiedenis dat een bepaalde dansvorm, of dans in het algemeen, wordt verboden. In twee volgende artikelen zal ik dieper ingaan op hoe denkbeelden over dans door de eeuwen heen veranderd zijn en wat verschillende motivaties waren om dans te verbieden. Daarbij kijk ik naar denkbeelden over dans volgens de Katholieke Kerk (deel 2) en het Calvinisme (deel 3). Op die manier probeer ik grip te krijgen op mijn eigen culturele erfgoed, als witte Nederlandse vrouw met een katholieke opvoeding en levend in een maatschappij die (ondanks haar grote diversiteit aan culturen) nog steeds gestoeld is op protestantse normen en waarden.

Bubbling

In het persbericht van het Zomercarnaval over het verbod - dat niet langer online staat - werd met name uitgehaald naar de dansstijl bubbling. Daarover ontstond veel ophef. Het zou tonen dat de organisatie van het Zomercarnaval, die als missie heeft de culturele tradities van de Antillen te vieren, de eigen geschiedenis niet kent. Want het zou niet bubbling zijn dat de organisatie wilde verbieden, maar grinden (Van Vlodrop, 2023). Of de extremere vorm daarvan: daggering (NOS, 2023). En omdat ik zelf ook nauwelijks wist wat al die termen betekenen, ben ik dat eerst maar eens uit gaan zoeken…

Ik begon met het kijken van de documentaire Bubbling Bandje 64 (Francisco & Loonen, 2017). Hieruit blijkt dat bubbling in de jaren ‘80 in Nederland is ontstaan in Rotterdam en Amsterdam, in clubs waar voornamelijk Antilliaanse jongeren samen kwamen om te dansen. In die tijd heeft DJ Moortje - een van de dj’s op die feesten - bedacht dat je de plaat ook op de maximale snelheid van een platenspeler kunt afspelen. Dus op 45 toeren in plaats van de gebruikelijke 33 toeren. Dat deed hij met dancehall muziek uit Jamaica, waardoor er een specifieke beat ontstond. Muziek met dat ritme is bubbling gaan heten. Wat ook wel werd uitgesproken en geschreven als ‘bobbeling’.

De manier waarop op die nieuwe muziek gedanst werd was echter niet nieuw. Die tradities had de recent geïmmigreerde jeugd meegenomen uit de Antillen. Zij werden daarin aangespoord door MC Pester, die vaak samen met DJ Moortje optrad, en de vrouwen opzweepte om nog meer met hun billen te schudden - dat is twerken. Twerken doet (meestal) de vrouw solo, net als winen, het cirkelen met de heupen. Komt daar een man achter staan, dan wordt het grinden (Van Vlodrop, 2023; AK, 2018). In Nederland wordt dat ‘schuren’ genoemd.

In de jaren ‘90 evolueerde bubbling-dans toen ook breaking en hiphop erin gemixt werden. Toen werden battles namelijk een vast onderdeel van veel bubbling-evenementen. Terwijl dat in de jaren ‘80 voornamelijk clubfeesten waren (Francisco & Loonen, 2017). Door die nieuwe invloeden uit de hiphop scene bevatte de dansstijl bubbling steeds meer voetenwerk. Bovendien is het winen, grinden en twerken iets wat vrouwelijke dansers doen. Mannelijke bubbling-dansers doen dat niet, die hadden een ander passenrepertoire. In bubbling-dans is er dus een tweedeling op basis van gender, net zoals die bij dancehall bestaat. Daar ga ik zo nog dieper op in.

Daarom denken sommige mensen, zoals de Rotterdamse bubbling-docent Randy Telg, dat het niet bubbling is dat de organisatie van het Zomercarnaval wilde verbieden, maar een andere dans. Namelijk het relatief nieuwe fenomeen daggering (NOS, 2023). Al zijn er ook deelnemers van het Zomercarnaval die het verbod wel begrijpen, maar om andere redenen. Namelijk dat bubbling een relatief nieuw fenomeen is dat niet tot de culturele tradities van de (kleine) Antillen behoort - Jamaica behoort tot de grote Antillen.

“Bubbling heeft helemaal niks met carnaval te maken. Bubbling is eigenlijk dancehall, een ander muziekgenre. Soca of tumba, dát is de carnavalsmuziek van de Antillen. Natuurlijk zijn er grenzen. Maar wat we de kinderen leren is niet vulgair. Socamuziek wordt nu bestempeld als iets vulgairs en dat is heel jammer.”

— Julien Werleman, in NRC

Alle eilanden in het Caraïbisch Gebied worden tot de Antillen gerekend, met uitzondering van de archipel van de Bahama's. Cuba, Jamaica, Puerto Rico en Hispaniola behoren tot de ‘grote Antillen’. De vele kleine eilanden - waaronder Aruba, Curacao en Bonaire - behoren tot de ‘kleine Antillen’. Bron: Wikipedia.

Daggering

Om te begrijpen wat daggering dan precies is, heb ik deze documentaire uit 2017 gekeken over de dancehall cultuur in de getto's van Kingston, Jamaica, en deze documentaire uit 2018 over daggering in het bijzonder. Verder heb ik aflevering 5 van de Netflix-serie MOVE gekeken, over dancehall-danseres Kimiko Versatile. In deze drie documentaires worden dansers uit Kingston geïnterviewd over hun ervaringen. Dus mijn kennis van dancehall is gebaseerd op citaten van de dansers en niet op interpretaties van antropologen. Dat vind ik voor mijn doeleinden voor dit artikel ook interessanter: horen hoe de dansers zélf deze dans beleven.

Dancehall is een muziekgenre en dansstijl uit Jamaica. Het bestaat sinds de jaren ‘50, maar was met name in de jaren ‘80 en ‘90 populair in de club scenes van de Verenigde Staten en Europa. In die tijd werd wat we nu grinden noemen in Jamaica nog ‘rub-a-dub’ genoemd, of ‘rent-a-tile’. Omdat de dans zo intiem is dat je samen op circa 30 vierkante centimeter staat te dansen; de grootte van een tapijttegel. Zo’n twintig jaar geleden is hieruit daggering ontstaan, een extreme en performatieve vorm van grinden. De term stamt af van het Engelse woord dagger, wat ‘scherp mes’ betekent. Dit verwijst naar de stotende of stekende bewegingen van het bekken van de mannelijke danser. De alternatieve spelling is daggaring, met aan a, omdat de Jamaicanen het zelf zo uitspreken.

Als je grinden met ‘liefdevol vrijen’ kunt vergelijken, dan staat daggering gelijk aan ‘heel hard neuken’. Het wordt vaak op gekke locaties gedaan: op het dak van een huis, tegen een muur, op een kruiwagen - of wat dan ook maar voorhanden is. Hierbij bespringen vrouwen en mannen elkaar, soms van grote hoogte, en zo nu en dan met gekneusde piemels als gevolg. Op een dancehall straatfeest is een stel dat gaat daggeren echt een showstopper: mensen pakken hun telefoons erbij en gaan de dansers filmen om het daarna op sociale media te delen. De dansers zien het dan ook als ‘een showtje geven’ en de toeschouwers waarderen het om de entertainment value die het een dancehall feestje biedt.

“Are women degraded and objectified by daggaring? Sometimes… But not all the time. I think it’s about personality. It’s about how you handle yourself. And for guys it’s about how they handle themselves as well. ... I don’t feel like it’s bad. It’s not. It’s just dance. And nobody is going to tell me another style of dance is bad because they dance and wine on each other in their own way. They’re probably gonna say it’s sensual or exotic. I think that classification is forced in dancehall because it’s a ghetto thing. Because of social conscience.”

— Rey Shaddy Squad (man)

Maar niet iedereen is ervan gecharmeerd en er zijn veel dancehall dansers die niet aan daggering doen. In reactie op de hype rondom daggering vaardigde de Jamaicaanse overheid in 2009 zelfs een verbod uit voor radio en tv, waarbij muziek en video’s met expliciet seksuele content verbannen werden. Daaronder vielen alle muziek en muziekvideo’s die daggering promoten, vermelden of suggereren. In Jamaica was men ook ongerust dat er mensen onnodig gewond zouden raken. Omdat de dansers bij daggering regelmatig vanaf daken of uit bomen springen, of bovenop daken van golfplaten dansen. Al zou het verbod er ook mee te maken kunnen hebben dat dancehall geliefd is in downtown. Dat wil zeggen: in de getto, onder de lagere sociaal-economische klassen van de Jamaicaanse samenleving.

“Daggering is suicide. No woman is supposed to be treated like that. If you want to dagga your woman, it’s good to dagga her intelligently. You can dagga a woman, but you don’t have to treat her like a piece of shit. And if you listen to the basic songs, you won’t hear people singing about daggering in these songs. Songs from the 80’s and 90’s. Because it wasn’t a part of our culture. It’s not a cultural activity for our country. I can only see it as entertainment. For people to watch, laugh, and say: ‘Noooo, it’s too much!’”

— Boysie Ross (man)

Dus ook door veel Jamaicanen zelf wordt daggering als provocerend ervaren, maar niet per se vulgair. Daarom denk ik dat als het Rotterdamse Zomercarnaval in hun eerste persbericht over het bubblingverbod de juiste term had gebruikt, de ophef niet zo groot was geweest.

Seksueel?

Wat me opvalt in de documentaires over dancehall is de heteronormativiteit. Dancehall is namelijk niet één dansstijl, maar omvat drie verschillende manieren van dansen: hoe de mannen dansen, hoe de vrouwen dansen, en hoe mannen en vrouwen samen dansen. En die manieren zijn alledrie vrij beperkt: er is eigenlijk maar één vorm van mannelijkheid, van vrouwelijkheid, en van man-vrouw relaties, toegestaan.

Wanneer de mannelijke crews optreden is hun dans agressief en energiek. Hun manier van dansen bevat veel voetenwerk en armbewegingen - maar geen heupbewegingen. Terwijl als de vrouwelijke crews optreden dan is dat sensueel en met veel heupbewegingen. En een vrouw kan niet een man daggeren. Dat is altijd iets dat de man doet bij de vrouw. Deze stijl-differentiatie op basis van gender zie ik ook terug in het archiefmateriaal dat is gebruikt in de eerder genoemde documentaire Bubbling Bandje 64. Bijvoorbeeld: met de billen schudden en met de heupen draaien zie je alleen de meisjes doen, niet de jongens.

Daarbij valt het me op dat de Jamaicaanse dansers praten over “females” en “males” in plaats van women en men. Dat doet me denken aan natuurdocumentaires over het dierenrijk waarin het broedseizoen wordt besproken. Hierdoor vraag ik me af of het concept ‘gender’ - in tegenstelling tot ‘geslacht’ - in de Jamaicaanse cultuur überhaupt wel bestaat. Verder valt het me op dat de dansers erkennen dat grinden en daggeren verwijst naar seks. Maar zij zien daar zelf geen problemen in! Want seks hoort bij het leven, seks is leuk, en seks is hoe nieuw leven ontstaat. Bovendien houden ze hun kleren aan, dus het is geen openbare seks of pornografie. Voor hen is deze manier van dansen ontspanning, plezier maken en entertainment.

“Each culture, each expression… There is places that they has their own culture that we are not going to judge. So if you don’t like our culture, don’t take it. … This is our way of expressing ourselves, of releasing our stress, our way of accepting each other, our way of just having fun. It’s fun. It’s not hurting anyone.”

— Carlène Smith (vrouw)

In de inleiding van dit artikel plaatste ik aanhalingstekens om woorden als ‘provocerend’ en ‘vulgair’. Omdat dit een perspectief is dat met name door witte mensen op het grinden wordt geplakt. Dat wordt duidelijk in dit artikel dat in Trouw verscheen. Het artikel gaat in op de vraag wat het bubblingverbod zegt over de staat van de seksuele vrijheid in Nederland. Hierbij wordt dus impliciet gecommuniceerd dat deze manier van samen dansen over seks gaat. In dit artikel zegt filosoof Paul van Tongeren zelfs dat dansen altijd een seksuele connotatie heeft. Er wordt niet besproken of overwogen dat op deze manier dansen ook andere connotaties kan hebben.

“Ik begrijp sowieso de commotie niet. Dansen heeft altijd een seksuele connotatie. Bij dansen in paren is dat overduidelijk, zie bijvoorbeeld de tango. Wanneer je zulke dansen als vulgair bestempelt, wijst dat op een kleinburgerlijke angst voor seksualiteit. Het argument dat je kinderen in bescherming wil nemen is inderdaad onzin, kinderen worden hier ingezet als vehikel voor de schaamte en het ongemak van de ouders zelf.”

— Paul van Tongeren, emeritus hoogleraar wijsgerige ethiek in Nijmegen en Leuven.

Feminisme

Toch is ook in Jamaica de invloed van feminisme merkbaar. Voorheen konden alleen mannelijke crews elkaar battelen op dancehall feestjes, en vrouwelijke crews elkaar. Tegenwoordig wordt dat ook gemixt. Dat blijkt uit de Netflix-serie MOVE, in de aflevering over dancehall choreografe en danseres Kimiko Versatile. Daarin bereiden zij en haar danseressen zich voor op een battle tegen een mannelijke crew - die ze winnen! In haar choreografieën combineert ze de mannelijke en vrouwelijke dansstijlen. Ze gebruikt bijvoorbeeld ook de gun-finger en ander machogedrag. Daarmee laat ze zien: alles wat een man kan, kan ik ook.

“When I dance it’s not only about booty shaking. It’s the technicality of how your body can move in space beyond limits. The feminist in me was able to express myself as a powerful female and not feeling downgraded by a male perspective. … We are just as strong as the males. So, we can dominate everywhere we go. We have to be bad girl. Bad girl style is what we’re bringing.”

— Kimiko Versatile (vrouw)

Andersom is niet mogelijk: voor een Jamaicaanse man is het gevaarlijk om vrouwelijk te bewegen. Dan worden ze ‘mama men’ genoemd. Oftewel, het wordt geassocieerd met homoseksualiteit en de homofobie is in Jamaica groot. Vooral in de getto’s. Daar is een man zijn leven iniet zeker als hij op een vrouwelijke manier danst en als homoseksueel wordt gezien. Dus hoewel de norm langzaam verschuift, zijn sommige opvattingen over dans en seksualiteit hardnekkig en diepgeworteld.

“Back in the days, man was more popular in dancehall, more like fearless, but now women take over because of one reason. A woman can do man move, female move. And they can get away with that because they are woman. But a man cannot do it. A man have to do man move, because if we do the female move… Boom bye bye. (imitates gunshot to the head)”

— Killer Bean (man)

Kimiko danst dus op de manier zoals ze doet omdat ze van dansen houdt en zich empowered voelt door zo vrij te mogen en kunnen bewegen. Ze ziet zichzelf niet als lustobject en komt voor zichzelf op wanneer mannen te lang naar haar staren. Ook Nederlandse bubbling-danseressen die met hun billen schudden of ermee tegen een danspartner aan schuren zien zichzelf niet als lustobject. Dat blijkt uit onderstaande aflevering over bubbling uit 2016, van het programma Weekendcrashers. De insteek van de interviewvragen is heel banaal: bubbling zou een paringsdans zijn en de vrouw een lustobject. Maar danseres Cinnamon geeft aan dat ze dat zelf totaal niet zo ervaart!

“Dat hoor ik vaker, [dat het lijkt op een paringsdans]. Maar bij ons donkere mensen hoort het eigenlijk dat je zo danst. Nee, de vrouw is ook geen lustobject. Voor mij dan, ik praat voor mezelf, ik houd gewoon van dansen. En ik denk, elke vrouw komt naar de discotheek om te dansen. En niet om een man op te geilen. Maar op het moment dat de klik er is… Ja, dan zie je gewoon die sensualiteit ervan afspatten.”

— Cinnamon (vrouw)

Vrijheid

In tegenstelling tot de Jamaicaanse dansers uit de dancehall-documentaires, ervaren de deelnemers van het Rotterdamse Zomercarnaval grinden niet als seksueel suggestief. Dat blijkt uit de vele reacties op het bubblingverbod. In krantenartikelen en op sociale media vielen veel mensen erover dat de organisatie bepaalde wat vulgair, ordinair of onfatsoenlijk zou zijn. In de optocht liepen daarom mensen mee met protestborden waarop stond: “Mijn voorouders zijn niet vulgair” (Van Vlodrop, 2023).

De verschillende Antilliaanse dansstijlen, die het Zomercarnaval wilt eren, komen voort uit het slavernijverleden. Dat leggen meerdere dansers uit in hun publieke reacties op het verbod (Drinkwaard, 2023; Van Vlodrop, 2023; NOS, 2023). Hierdoor wordt duidelijk dat met deze manier van dansen geluk, vreugde en vrijheid wordt gevierd. Waaronder vrijheid om je te bewegen zoals je dat wilt. En in het geval van mensen met een Antilliaanse achtergrond: de vrijheid om te bewegen zoals hun voorouders bewogen. Wat ze tijdens de slavernij niet mochten, maar wel stiekem deden.

“Je moet de Afro-Caribische en Latijns-Amerikaanse carnavalscultuur en daarbij behorende dansvormen in de context plaatsen. Die cultuur heeft namelijk te maken met het slavernijverleden: die dansen werden toen beoefend. Ze symboliseren voor ons dus een vorm van bestaansrecht om in kostuum, je lichaam vrij te mogen bewegen, zoals je zelf wilt. Op Curaçao neemt de parade je mee naar plekken waar je voorouders in de slavernij niet mochten komen. Daarom is vrij dansen voor ons ook een spirituele uiting.”

— Ruminaily Winnie Alberto, in NRC

In dit artikel in One World wordt daarom uitgebreid ingegaan op hoe het bubblingverbod doet denken aan de vele verboden op zwarte dans en muziek tijdens het slavernijverleden en het koloniale tijdperk. Verder wordt uitgelegd dat het Caribische Carnaval voortkomt uit het verzet van tot slaaf gemaakte mensen tegen hun uitbuiters. Door de vermenging van het christelijke carnaval en de Afrikaanse feestcultuur op de Caribische eilanden ontstond dit feest als viering van zwarte lichamen in een onderdrukkend systeem.

“Het verbieden van ‘zwarte dansvormen’ gaat ver terug. In 1600 werd op Curaçao – toen een Nederlandse kolonie – de Afrikaanse drums en dans bij wet verboden. Een deel van deze onderdrukkende wetgeving was nog geldig tot in 1950. Ook de voorloper op de hedendaagse steeldrum was verboden. Tot slaaf gemaakte mensen konden namelijk communiceren middels de verschillende beats in hun muziek, deze muziek zou aanzetten tot verzet. Het [nu in 2023] verbieden van de dansvormen die bij deze muziek hoorde, is een stap terug in de tijd.”

— Loulou Drinkwaard, in One World

Deze opvatting, dat dansen over vrijheid en persoonlijke expressie gaat, hoor ik ook terug in de documentaires over dancehall en daggering. Daarin wordt regelmatig gerefereerd aan de voorouders die uit Afrika kwamen en tot slaaf gemaakt zijn. Die associatie met vrijheid en expressie lijkt dus te zijn ontstaan doordat zo bewegen eeuwenlang niet mocht, zie het citaat hieronder van Kimiko’s dansdocent L’Antoinette Stines. Of hun voorouders die associatie ook al hadden toen ze nog in Afrika leefden is onduidelijk. In MOVE legt sociologe dr. Stanley Niaah wel uit dat het bewegen met de billen en heupen, vanuit het bekken, een ritualistische manier was om de vruchtbaarheid van de vrouw te vieren.

“Some people would like to document that dancehall began on the streets of Kingston. Uh uh uh uh uh. The body of the person in dancehall is doing movement that was on the slave plantation. … It’s traditional folk form that they have taken, and shaped it different, and energized it different, and it becomes dancehall. In the history of slavery, dancehall represents freedom. The enslaved would dance all night until the morning come, under the light of the moon. That’s the energy of dancehall. They didn’t come from slavery, they came here to be enslaved. So, they have memory of the fact that they were kings and queens. We kept our consciousness alive.”

— L’Antoinette Stines, dancehall choreografe

Wat het extra pijnlijk maakt, is dat het bubblingverbod is afgekondigd in het jaar waarin de afschaffing van de slavernij breed wordt herdacht. Het is dit jaar namelijk 150 jaar geleden is dat de slavernij in het Koninkrijk der Nederlanden werd afgeschaft. Zo’n verbod voelt daarom voor veel mensen alsof ze teruggeworpen worden naar het koloniale tijdperk. Dat legt Natascha Slagtand uit van actiegroep Nederland Wordt Beter, de organisatie die bekend is van de campagne 'Zwarte Piet is Racisme' (Rijnmond, 2023). Zij noemt het verbod koloniaal en racistisch.

“Over de hele wereld vieren mensen een vorm van carnaval, bijvoorbeeld op Kaapverdië en Rio de Janeiro. En nu zeggen mensen die geen kennis hebben van de culturele historie van het feest dat onze vorm van expressie vulgair en ordinair is. Dat is een typische Europese reflex.”

— Natascha Slagtand

Omgangsvormen

Deze dansvorm heeft volgens de deelnemers van het Zomercarnaval dus weinig met seks te maken en meer met vrijheid. Bovendien bestaat er binnen de Caribische carnavals- en dancehallcultuur een uitgebreide omgangsnorm van consent (Drinkwaard, 2023). Hieronder valt onder andere hoe je iemand ten dans vraagt en hoe lang je naar iemand kijkt. Al deze bekende regels zorgen voor een gevoel van veiligheid voor de dansers. Grinden of daggeren doe je dus met wederzijdse instemming. Dat blijkt ook uit de documentaires over dancehall.

“The females… If they are not uphold with it, we males cannot dagga them. The females have to want it. If the female look our way and we look at her, she comes and so we can approach her. If the female don’t look at you, you can’t call her over.”

— Shelly Belly (man)

Ik denk dat het probleem dus vooral is dat die ‘bekende regels’ lang niet bij iedereen bekend zijn. Althans, niet bij de Nederlanders die geen Afrikaanse of Antilliaanse afkomst hebben. En zeker niet bij mij… Ik kan me een uitgaansavond in De Melkweg herinneren toen ik zo’n 21 jaar was. Het was een van de eerste keren dat ik op stap was in Amsterdam. Ik schrok er toen enorm van dat (gekleurde) jongens aan de lopende band van achteren tegen me aan kwamen schuren. Zonder dat ze zich eerst voorstelden door me een hand te geven en een praatje te maken. Daar was ik niet van gediend! Dus ik duwde de jongens fel van me af en keek ze woedend aan, waarna ze teleurgesteld afdropen.

Waarschijnlijk ben ik toen die avond op een bubblingfeestje beland, zonder te weten wat dat was. En wellicht hebben die jongens wel degelijk non-verbaal om mijn toestemming gevraagd, maar begreep ik de codes niet. Of eigenden zij zich die dansstijl toe zonder zich te verdiepen in de etiquette? Ik weet het niet meer. Maar ik ben niet het type dat makkelijk oogcontact maakt op de dansvloer. Het liefst dans ik solo, met mijn ogen dicht. Wat ik me wel herinner is dat mijn vriendinnetje met veel plezier met die jongens danste - en zoende! Maar zij is opgegroeid in Amsterdam, en ik kom uit een boerendorpje in de buurt van Eindhoven.

Hoe dan ook… Ik denk niet dat elkaars manier van dansen veroordelen of verbieden de oplossing is. Inmiddels begrijp ik dat hier in Nederland verschillende culturen, met verschillende normen en waarden en omgangsvormen, met elkaar botsen. Het bubblingverbod tijdens het Zomercarnaval van 2023 is daar een voorbeeld van - maar dus ook een kans om meer begrip te kweken! Want wat er nodig is, is meer educatie over die culturele achtergronden.

Maar zover ik het kan zien, op basis van de website van het Zomercarnaval, hebben zij geen educatieve randprogrammering. Volgens mij biedt het festival alleen entertainment, feestjes. Geen workshops, lezingen of paneldiscussies. Het is ook tekenend dat de webpagina over de historie van het Caribisch Carnaval nog in de maak is. En dat terwijl dit festival al sinds 1982 bestaat. Een gemiste kans!

Mijn culturele erfgoed

Ook ik zag jarenlang deze manier van bewegen (winen, twerken en grinden) als 'seksueel suggestief’ en ‘ordinair’. Ik had er ook moeite mee om zelf zulke heupbewegingen te maken tijdens het dansen. Maar waarom? Waar baseer ik dat op? Op welke aannames? Ik vermoed op vooroordelen die ik onbewust heb overgenomen uit mijn opvoeding. Namelijk als witte Nederlandse jonkvrouw in een katholiek gezin binnen een overwegend protestantse maatschappij. Dit culturele erfgoed en die normen en waarden wil ik beter begrijpen. Zodat ik erop kan reflecteren en bewust kan kiezen of ik het er mee eens ben of niet.

Wil jij ook weten hoe de denkbeelden over dans door de eeuwen heen in Europa veranderd zijn? En waarom dansen volgens het katholieke geloof gedoogd is, maar volgens het protestante als extreem zondig wordt beschouwd? Lees dan ook deel 2 en 3 van dit artikel - coming soon!

Bronnen

AK, J. [Jessica AK]. (2017, 13 oktober). Dancehall Documentary - Ep.1 : "Back to basics" [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 6 januari 2024.
AK, J. [Jessica AK]. (2018, 22 december). Dancehall Documentary - Ep. 2.1 "Rapid Burst (Daggaring)" [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 6 januari 2024.
Caribisch Netwerk [Caribisch Netwerk]. (2016, 24 oktober). Documentaire ‘Bubbling Bandje 64’ [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 13 januari 2024.
Demaizière, T. & Teurlai, A. (Regisseur). (2020, 23 oktober). Move Featuring Kimiko Versatile (Seizoen 1, Aflevering 5) [Aflevering tv-serie]. In MOVE. Netflix.
De Zwaan, I. (2023, 27 juli). Bubbling niet meer toegestaan tijdens Zomercarnaval Rotterdam: ‘Te vulgair’. Volkskrant. Geraadpleegd op 29 december 2023.
Drinkwaard, L. (2023, 23 juli). Vóór ‘bubbling’ verboden witte mensen al zwarte dans en muziek. One World. Geraadpleegd op 29 december 2023.
Francisco, W. & Loonen, S. (2017, 23 maart). Bubbling Bandje 64 [video]. NPO3. Geraadpleegd op 29 december 2023.
Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. (z.d.). Bubbling Groove Kings Style. Geraadpleegd op 30 december 2023.
Met het Oog op Morgen. (2023, 28 juli). 'Vulgair dansen' verboden op het Zomercarnaval in Rotterdam: 'Wordt heel erg geseksualiseerd'. NOS. Geraadpleegd op 29 december 2023.
NOS. (2023, 28 juli). Verbod op dansstijl bubbling bij Zomercarnaval Rotterdam: 'racistisch' en 'misverstand'. Geraadpleegd op 29 december 2023.
Open Rotterdam [Open Rotterdam]. (2022, 23 september). Geschiedenis van de bubbling scene leeft op tijden Rotterdam vs. Amsterdam battle | LIFESTYLE [video]. YouTube. Geraadpleegd op 13 januari 2024.
Rijnmond. (2023, 28 juli). Belachelijk, koloniaal en racistisch: organisatie Zomercarnaval schrikt van reacties op bubblingverbod. Rijnmond. Geraadpleegd op 29 december 2023.
Shownieuws [Shownieuws]. (2023, 28 juli). 'Bubblingverbod' in Rotterdam bij Zomercarnaval | SHOWNIEUWS [video]. YouTube. Geraadpleegd op 13 januari 2024.
Straatparade. (2023, 17 juli). Verheldering rondom berichtgeving m.b.t. het dansen. Zomercarnaval Rotterdam. Geraadpleegd op 30 december 2023.
Van Turnhout, M. (2023, 2 augustus). Het Zomercarnaval verbood ‘vulgair dansen’. Staat de seksuele vrijheid onder druk? Trouw. Geraadpleegd op 29 december 2023.
Van Vlodrop, L. (2023, 28 juli). Verbod op ‘bubbling’ roept herinneringen op aan andere verboden dansstijlen. NRC. Geraadpleegd op 29 december 2023.
Van Vlodrop, L. (2023, 30 juli). 'Deze organisatie kiest ervoor om vierhonderd jaar terug in de tijd te gaan'. NRC. Geraadpleegd op 29 december 2023.
Weekendcrashers. (2016, 22 april). De paringsdans die bubbling heet - Weekendcrashers [video]. YouTube. Geraadpleegd op 29 december 2023.

INTERNATIONAAL DANSONDERZOEK

In de rubriek ‘Internationaal Dansonderzoek’ scheiden we fabels van feiten. We nemen een kijkje in de wereld van danswetenschap en gaan in gesprek met de onderzoekers over hun bevindingen: Waarom hebben ze dit onderzoek gedaan? Wat hebben zij ontdekt? En wat hebben dansers of dansdocenten aan die inzichten? Zo zorgen wij ervoor dat de meest relevante danswetenschappelijke kennis het werkveld daadwerkelijk bereikt.