Dance Science studeer je in het Verenigd Koninkrijk. Foto: University of Chichester.

BIJSCHOLING & OMSCHOLING | Danswetenschap is in Nederland en Vlaanderen een nagenoeg onbekend vakgebied. Gelukkig kun je het in andere landen, zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk wél studeren. De kennis die je opdoet is een absolute verrijking, maar het levert niet altijd meer werk of geld op. Je moet er zelf creatief mee aan de slag! Omdat danswetenschap hier nog zo onbekend is, weten mensen niet direct wat ze aan je hebben. Want ja, wat is het nu eigenlijk, danswetenschap? Lees in dit artikel hoe je danswetenschapper wordt, wat dat oplevert en wie jou voorgingen. Én welke video's en boeken je nu al kunt raadplegen voor inspiratie en meer diepgang in jouw danslessen!

“Danswetenschap studeren leert je nieuwsgierig te zijn en te blijven. Kritische vragen te stellen en je constant te blijven ontwikkelen. Nieuwe verbanden te zien en leggen, bruggen bouwen tussen verschillende domeinen. Dit versterkt de culturele wereld. Danswetenschappers die ook docent, choreograaf of uitvoerende zijn kunnen bijvoorbeeld helpen om beleid te laten aansluiten en implementeren in de praktijk. Die samenwerkingen zijn heel waardevol en dit zou meer gestimuleerd moeten worden.”

— Isis Geurts, MA Community Dance

Dans… wat? Wetenschap?

Danswetenschap. Als ik op een feestje zeg dat ik dit gestudeerd heb, begint mijn gesprekspartner steevast te stotteren. Na allereerst mij met een blanco uitdrukking aan te kijken: “Dans… wat?” En na herhaling: “Dans...wetenschap. Aha. Daar heb ik nog nooit van gehoord. Ik wist niet dat dat bestond. Wat houdt dat in dan?” (Ik kan het ze niet kwalijk nemen... Ook mijn spellingchecker kent het woord niet en vraagt of ik misschien ‘menswetenschappen’ bedoel!)

Meestal geef ik dan ‘het korte antwoord’. Wat de lading totaal niet dekt, maar meer gepast is voor de setting. “Dat wil zeggen dat ik dans op universitair niveau heb gestudeerd, vanuit theoretisch perspectief. Daardoor weet ik nu bijvoorbeeld vooral veel van dansgeschiedenis.” Daarna volgt dan uiteraard de vraag wat ik er dan mee kan, of nu mee doe. In mijn geval begon ik als webredacteur bij Dans Magazine en schreef ik vooral veel nieuwsberichten en recensies van dansvoorstellingen. En nu werk ik dan full-time als oprichter en hoofdredacteur van Dansdocent.nu. Dit is iets wat mensen wél begrijpen.

Maar de vraag wat ik dan kan en doe, leidt veelal tot het langere antwoord. Dat ik tijdens mijn studie aan Mills College in Californië zelf mijn vakkenpakket mocht kiezen. Dat ik zowel weet heb van dansgeschiedenis als danspedagogiek, maar ook dansantropologie, en ook zelf ballet en modern heb gedanst. Dat het per opleiding en per instituut verschilt welke vakken je krijgt en wat je daar vervolgens mee kan. Dat het vakgebied in Nederland nauwelijks bestaat. En hoe zonde ik dat vind.

Maar wat is het dan? In het Engels vertaalt de term ‘danswetenschap’ zich zowel naar ‘Dance Science’ als ‘Dance Studies’. Bij Dance Science bestudeer je dans vanuit het perspectief van de bewegingswetenschappen en sportpsychologie. Je leert niet alleen hoe je de prestaties van dansers kunt verbeteren en blessures kunt voorkomen, maar ook wat de effecten zijn van dansen op de gezondheid van mensen. De term Dance Studies daarentegen is een breder begrip en refereert aan het bestuderen van dans vanuit het perspectief van de geesteswetenschappen. Denk aan kunst, cultuur, geschiedenis, beleid, etc. Mensen die deze richting kiezen worden veelal onderzoeker, historicus, dramaturg, beleidsmedewerker of recensent.

Christine Timmer

Ik werk nu bij Nationale Opera & Ballet als uitvoerend producent educatie, met een focus op dans. Na de dansacademie en een aantal jaren werkervaring, miste ik de theorie die me zou kunnen ondersteunen in mijn baan als beleidsmedewerker dans. Daarom heb ik nog een master in Kunstbeleid en Management aan de Universiteit Utrecht gedaan (nu MA Arts & Society). Het heeft me inzichten gegeven over welke krachten spelen in een cultureel veld en hoe instellingen programmeren. Daarnaast heeft het me een baan als docent dans bij Hogeschool Utrecht, opleiding pedagogiek, opgeleverd.

Maar eigenlijk, als je danswetenschap uitlegt als de academische studie van dans, zou je ook het perspectief van de sociale wetenschappen erbij moeten betrekken. Wat betekent dat dansantropologie (ook wel ‘Ethnochoreology’ genoemd) en danstherapie ook tot de danswetenschappen behoren. In Nederland zijn ze daar bij de (hbo) master Danstherapie van Codarts Rotterdam ook hard mee bezig; met het legitimeren van danstherapeutische praktijken door middel van wetenschappelijk onderzoek en schrijven. Zo is begin 2020 het boek Danstherapie: Verkenningen van het werkveld uitgegeven gepubliceerd - het eerste boek dat een overzicht geeft van theoretische grondslagen en methodische werkwijzen van danstherapie in Nederland.

Voor meer informatie over danstherapie, lees het artikel: “Meer bereiken met je passie voor dans? Word danstherapeut!”

“Hoe diep onze persoonlijke geschiedenis (opvoeding) en de cultuur en politieke gebeurtenissen effect hebben op ons lichaam is iets wat ik geleerd heb. Bijvoorbeeld: hoe we onszelf dragen, wat ons ademhalingspatroon is, welke bewegingen we natuurlijk maken en welke ongemakkelijk voelen. Eigenlijk zouden we wat ‘dansantropologischer’ onze lessen mogen inrichten. Ik beveel elke danser/dansdocent aan om dieper te graven als dat je interesse heeft en de verbinding met maatschappelijke, politieke, economische vraagstukken aan te gaan.”

— Dr. Marloes van Houten, PhD Cultural Studies

Omscholing | Waar kun je danswetenschap studeren?

Dance Science

Wil je dans bestuderen vanuit het perspectief van de bewegingswetenschappen? Kies dan voor een master in Dance Science in het Verenigd Koninkrijk. Wij raden de opleidingen van Trinity Laban Conservatoire of Music & Dance aan in Londen. Hier kun je terecht voor zowel een driejarige BSc, een eenjarige MSc of een tweejarige MFA studie in Dance Science. Interesse? Lees het artikel ‘Raising the Barre: How Science is Saving Ballet Dancers’ in The Guardian. Je kunt ook Dance Science studeren aan de University of Wolverhampton, de University of Bedfordshire, de University of Chichester en de University of Edinburgh.

In Nederland en België kun je ook terecht voor een master in bewegingswetenschappen, waarbinnen je dan zelf de nadruk kan leggen op dans. Hiervoor moet je echter vaak een universitaire bachelor hebben gedaan in een aanverwant vakgebied. Heb je alleen een hbo bachelor Docent Dans? Dan is de kans groot dat je eerst een bachelor of pre-master zult moeten voltooien. Je kunt een kijkje nemen bij:

de eenjarige master Human Movement Sciences: Sport, Exercise & Health aan de Vrije Universiteit Amsterdam,
de tweejarige MSc Sport Sciences aan de Universiteit van Groningen,
de eenjarige master Human Movement Sciences aan de Universiteit van Maastricht,
de tweejarige master Bewegings- en Sportwetenschappen aan de KU Leuven,
de MSc in Bewegings- en Sportwetenschappen aan de Universiteit Gent,
de MSc in Bewegings- en Sportwetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel.

Spreek je een beetje Duits? Dan kun je ook denken aan een master in Dance Science aan de Universiteit van Bern in Zwitserland.

Dance Studies

Alumni share their experiences with the Master's program Contemporary Theatre, Dance and Dramaturgy at Utrecht University.

Wil je dans bestuderen vanuit het perspectief van de geesteswetenschappen? Dan kun je in Nederland wél goed uit de voeten. Wil je jezelf bijscholen op het vlak van dramaturgie en hedendaagse dans? Kies dan je voor de MA Contemporary Theatre, Dance & Dramaturgy aan de Universiteit Utrecht. Hier zijn ze gewend aan studenten die eerst een paar jaar werkervaringen hebben opgedaan als danser, choreograaf of dansdocent. Tip: sinds dit jaar kun je deze eenjarige masterstudie ook part-time en op flexibele basis volgen, zodat je tegelijkertijd kunt blijven werken!

Je kunt ook een kijkje nemen bij de 1,5 jaar durende MA International Dramaturgy van de Universiteit van Amsterdam. Of neem eens een kijkje bij een master net over onze landsgrenzen heen. Zoals de MA Dance Studies aan de University of Music and Dance Cologne, in Keulen dus. Of de master Theater en Filmwetenschap in Antwerpen, Vlaanderen.

Marloes-1+-+marloes+van+houten.jpg — Dr. Marloes van Houten

Ik heb na mijn dans en beeldende kunst opleiding eerst een BA Taal en Cultuurstudies (UU) gevolgd. Toen een master Sociale Geografie (UVA) om te leren over hoe de mens verbonden is met geschiedenis en de lokale setting. Daarna een post master Expressive Art Therapy aan European Graduate School in Zwitserland en vervolgens een PhD in Cultural Studies met een focus op body politics en dans in Hong Kong. Nu werk ik als postdoctoraal onderzoeker aan de universiteit van Amsterdam. Daarnaast werk ik als freelance ondernemer (danser, theatermaker, schrijver/criticus, workshopleider).

Lees hier meer over mijn onderzoek!

Trek je liever naar het buitenland? Studeer dan aan de University of Roehampton in het Verenigd Koninkrijk, die bekend staat als dé plek voor dansonderzoek. Je kunt hier onder andere terecht voor een MA Dance Anthropology, een MA Dance Politics and Sociology, en een MA Dance Philosophy & History. Het is een hechte en kleine gemeenschap, waardoor er veel aandacht is voor persoonlijke begeleiding. Daarnaast is het Verenigd Koninkrijk koploper op het gebied van inclusiedans.

Of ga naar de Verenigde Staten! Hier heeft vrijwel elke grote universiteit een bachelor en master in dans. Het nadeel is wel dat het erg duur is om hier te studeren - tenzij je een PhD doet, want dan word je juist betaald - maar danswetenschap is daar gelukkig veel meer mainstream dan hier. Deze studies leggen gelijkwaardige nadruk op theorie en praktijk en bieden doorgaans scholing op het gebied van dansen, choreograferen, doceren, geschiedenis, gezondheid en kritische journalistiek.

We raden je aan een kijkje te nemen bij de MA Dance van California State University in Long Beach en de MFA Dance van Hollins University. Deze masters zijn speciaal ontwikkeld voor dansdocenten/dansers en voltooi je deeltijd in drie zomers, wanneer jouw dansstudio waarschijnlijk toch dicht is. Neem ook een kijkje bij de voltijd masters van Mills College (2 jaar), Smith College (2 jaar), NYU Tisch (2 jaar), Ohio State University (3 jaar), University of Boulder Colorado (3 jaar) en de University of Maryland (3 jaar). Dit avontuur financier je met behulp van een beurs van bijvoorbeeld Fulbright of het VSBfonds.

Voor PhD’s in dans en andere podiumkunsten ga je naar Californië voor Stanford University, UC Berkeley, UC Los Angeles, of UC Riverside. Je kunt in de VS voor een PhD in dans ook naar Ohio State University, NYU Tisch en Temple University. Voor een PhD in Dance Education ga je naar Teachers College van Columbia University in New York. In Canada kun je voor een PhD in dans alleen terecht bij York University. Wel kun je op meer plekken wereldwijd terecht voor een PhD in bijvoorbeeld onderwijskunde, antropologie of cultuurwetenschappen. Binnen deze kaders leg je dan zelf de nadruk op dans!

Aronnette Martis

Ik werk als PhD kandidaat voor een door de NWO gesubsidieerd project. Ik geef geen dansles meer, maar heb de eer om de eerste te zijn die bepaalde dansvormen op Curaçao (tambú en wals) en Bonaire (barí en wals) vastlegt en analyseert. Dat heeft me een beter en stabieler salaris opgeleverd. Verder heeft het me een hele andere kijk op de koloniale geschiedenis van het Caribisch gebied gegeven. En een hoop voldoening om dit belangrijke stukje cultuur vast te kunnen leggen!

Lees hier over het onderzoek!

Bijscholing | Boekentips & Inspiratie

Dat het vakgebied danswetenschap relatief onbekend is, wil niet zeggen dat er niks te lezen valt. Er zijn ontzettend veel boeken en academische journals over dans gepubliceerd! Hieronder een greep uit het aanbod.

Dance Science

AANRADER | Onze redacteur Evelien Maes is danswetenschapper en schrijft in de rubriek ‘Gezondheid & Anatomie’ over blessurepreventie en hoe je de prestaties van je leerlingen kunt verbeteren.
AANRADER | De Britse dansonderzoek Dr Peter Lovatt publiceerde onlangs het boek The Dance Cure (2020). Hierin verweeft hij het meest prominente dansonderzoek van het laatste decennium met zijn eigen ervaringen om de lezer ervan te overtuigen hoe gezond dansen is. Het boek is heel toegankelijk geschreven! Een must read voor iedere dansdocent.
The Dance Docs podcast is een gloednieuwe podcast van Kat Power, een danseres die nu als fysiotherapeut werkzaam is. Ze gaat in gesprek met danswetenschappers en dokters om de meest gestelde vragen van dansers te beantwoorden over onder andere blessure en veilige trainingsmethodes.
TIP van Evelien Maes: De uitgeverij Human Kinetics publiceert veel boeken over dans. Zoals Conditioning for Dance (2019), Safe Dance Practice (2015) en Dance Psychology (2015).
Op de website van de International Association for Dance Medicine & Science (IADMS) vind je een ‘Bulletin for Dance Teachers’ waarin ze speciaal voor dansdocenten hun wetenschappelijke kennis vertalen naar praktische adviezen. Voor andere wetenschappers geven ze de Journal of Dance Medicine & Science uit.
IADMS heeft ook het boek Dancer Wellness (2017) uitgebracht. Dit boek is geschreven voor dansers die hun prestaties willen verbeteren en behandelt zowel de fysieke als mentale gezondheid van dansers.
De Nederlandse organisatie National Centre for Performing Arts (NCPA) stimuleert en versterkt bewust en vaardig handelen van podiumkunstenaars. Bekijk hun agenda voor symposia over het optimaliseren van de prestaties van dansers en hun gezondheid.

In deze video worden verschillende onderwerpen uit het vakgebied Dance Science aangestipt. Zoals de psychologie van het dansen, hoe je prestaties verbetert en wat het positieve effect is van dans op de gezondheid van mensen die dansen.

Dance Studies

AANRADER | De Amerikaanse organisatie voor dansdocenten (National Dance Education Organization) geeft sinds 2001 vier keer per jaar het vakblad Journal of Dance Education uit. Hierin vind je waardevolle inspiratie voor je eigen lessen. Door dit blad te lezen ga je kritischer kijken naar je eigen lespraktijk!
Uitgeverij Routledge publiceert regelmatig de Dance Studies Reader, een verzameling essays over actuele onderwerpen binnen dansonderzoek vanuit het perspectief van de geesteswetenschappen. Klik hier voor nog meer fantastische boeken van Routledge over dansgeschiedenis en danscultuur.
De Dance Studies Association (DSA) is de internationale vakvereniging voor danswetenschappers, dansdocenten en dansers. In 2017 gingen de Congress on Research in Dance (CORD, opgericht in 1969) en de Society of Dance History Scholars (SDHS, opgericht in 1978) samen verder onder deze nieuwe naam. Twee keer per jaar publiceren ze het vakblad Dance Research Journal.
Helen Thomas is een danswetenschapper en socioloog om in de gaten te houden! Ze is Professor of Dance Studies bij Trinity Laban in Londen en voorzitter van bovengenoemde Dance Research Journal. Ze schreef de boeken The Body, Dance and Cultural Theory (2003) en Dance, Gender and Culture (1995).
TIP van Jacqueline de Kuijper: Antropoloog Judith Lynne Hanna doet onderzoek naar de plek van dans in de maatschappij in Amerika en Afrika. Ze werd bekend met de boeken To Dance is Human (1979) en Dance, Sex and Gender (1988). Recenter schreef ze Dancing for Health (2006) en Dancing to Learn (2014) over de positieve effecten van dans op de fysieke en mentale gezondheid.
TIP van Aronnette Martis: Het boek Knowledge in Motion: Perspectives of Artistic and Scientific Research in Dance (2007). Hierin beschrijven gerenommeerde choreografen, dansers, dansdocenten en dansenwetenschappers hoe het dansende lichaam als archief en medium dient, om kennis op te slaan en over te dragen.
TIP van Marloes van Houten: Het boek The Choreography of Resolution: Conflict, Movement, and Neuroscience (2014). Hierin wordt beschreven welke rol beweging speelt in de dynamiek van conflictsituaties en welke limitaties het oplevert als het lichaam niet wordt meegenomen in het leren begrijpen van het conflict.
Het boek What Is Dance? (1983) van Roger Copeland en Marshall Cohen is een klassieker binnen de ‘dance theory’. Het bevat maar liefst zestig essays over wat dans is, hoe dans betekenis overbrengt en de relatie van dans tot de andere kunsten. Met essays van iconen zoals Isadora Duncan, Mary Wigman en Yvonne Rainer - en van andere beroemde critici en geschiedschrijvers.
Van 1990 tot 2019 bestond in Nederland de Vereniging voor Dansonderzoek (VDO). Tussen 2000 en 2017 hebben zij negen keer de bundel Danswetenschap in Nederland gepubliceerd. Een selectie van deze artikelen is nu toegankelijk via de website van de National Center for Performing Arts (NCPA).

De Amerikaanse Anna Halprin is niet alleen een geweldige danser, docent en choreograaf, ze heeft zich ook altijd verdiept in maatschappelijke en politieke kwesties. Daarnaast heeft ze het belangrijke bijdrages gedaan aan het vakgebied danstherapie, waarover ze vele boeken schreef. In deze trailer van de documentaire ‘Breath Made Visible’ vertelt ze wat dans voor haar betekent.

Heb jij nog een boekentip? Of ontbreekt er een opleiding? Plaats de link als opmerking onderaan dit artikel. Dankjewel!

Bronnen

Aan het mini-onderzoek voor dit artikel deden de volgende danswetenschappers mee:

Saskia Watts (MSc Dance Science, Trinity Laban)
Isis Geurts (MA Community Dance, Roehampton)
Judith Munter (MA Theaterwetenschappen, UVA)
Aronnette Martis (MA Cultural Anthropology, nu PhD kandidaat)
Evelien Maes (MSc Dance Science, Trinity Laban)
Christine Timmer (MA Kunstbeleid & Management, UU)
Dr. Marloes van Houten (PhD Cultural Studies, Hong Kong)
Jacqueline de Kuijper (MA Dance, Mills College)

BIJSCHOLING & OMSCHOLING

We vroegen op Facebook waar dansdocenten meer informatie over willen hebben. Het antwoord was unaniem: bijscholing! Daarom lees je voortaan iedere maand op Dansdocent.nu in de rubriek ‘Bijscholing & Omscholing’ over een aanvullend of alternatief beroep. Zoals pilatesdocent, yogadocent, danswetenschapper, danstherapeut, oefentherapeut, fotograaf, etc. Wij vertellen je wie jou zijn voorgegaan, waar je de opleidingen kunt volgen en wat het je oplevert. Daarnaast vind je bij de boekentips voldoende inspiratie voor verdieping van je eigen danslessen!