Patrick Karijowidjojo en Jacqueline de Kuijper. Fotograaf: Sjoerd Derine.

BIJSCHOLING & OMSCHOLING | Heb jij ‘urban’ of ‘streetdance’ op het lesrooster van jouw dansschool staan? Of geef je die danslessen zelf? Dan is het noodzaak dat je verstand hebt van de geschiedenis van hiphop! In dit artikel vind je daarom een overzicht van de ontstaansgeschiedenis van verschillende dansstijlen. En lijstjes met relevante boeken, documentaires, en workshops om te raadplegen voor jouw bijscholing. Daarna begrijp je ook meteen waarom je de verschillende dansstijlen beter bij hun echte naam kunt noemen. Zoals break, house, popping, locking, vogue, dancehall, etc.

Urban of hiphop? Of…?

Er zijn een heleboel dansstijlen uit de hiphop-, straat- en clubcultuur die allemaal onder de noemer ‘urban’ geschaard worden. Voor beleidsmakers en fondsen is het een handige parapluterm, maar door de dansers uit deze genres zelf wordt die term vervloekt.

Dat blijkt onder andere uit het rondetafelgesprek Urban Arts hergedefinieerd dat in 2020 in het kader van de Nederlandse Dansdagen plaatsvond. Toen gingen verschillende dansers en makers met elkaar in gesprek over hun definities van ‘urban’ en waarom ze de term wel of niet gebruiken. Zij gaven aan dat de term vaak door anderen wordt opgelegd. Met name door mensen die zelf geen verstand hebben van de dansstijlen die urban worden genoemd. Mede daarom heeft de term voor hen vooral negatieve connotaties.

“Wat is urban dans? Mensen die het dansen zeggen ‘Ik break’ of ‘Ik pop’. Je zegt niet: ‘Ik ga vanavond urban dansen’. Dat zeg je niet! Dus ik geloof daar niet in. Ik voel daar alleen maar weerstand bij. De term stamt uit een tijd waarin je niet wist wat wat was, dus noemde je het urban. En zo creëerde het een hokje voor mensen, een container waarin een hoop gedropt werd.”

— Jolanda Spoel

Uit dit rondetafelgesprek - en mijn eigen gesprekken met dansers - blijkt dat veel dansers zich door de term urban niet aangesproken voelen. Zij hebben liever dat al die verschillende dansstijlen bij hun echte naam genoemd worden. Zodat ook de daarbij horende cultuur en dansgeschiedenis geëerd en overgedragen kan worden. Zie ook de Instagram post van Leal Arazzi hieronder!

View this post on Instagram

A post shared by Leal Arazzi van Herwaarden (@leal_arazzi)

Dus heb jij op jouw lesrooster danslessen staan met de namen ‘urban’, ‘streetdance’ of ‘fusion’, etc? Misschien draag jij dan onbewust bij aan het probleem. Want zeg nu eerlijk: weet je eigenlijk wel wat die termen betekenen? En weet jij hoe, wanneer en waar stijlen als locking, popping, house en vogue zijn ontstaan? Als je meer dan tien jaar geleden via een hbo-opleiding Docent Dans opgeleid bent tot dansdocent, dan heb je waarschijnlijk geen idee. Maar ballet, moderne dans, en jazz noemen we toch ook geen ‘studio dans’ of ‘academische dans’? Zelfs moderne dans is niet één pot nat, maar bestaat uit Graham, Limon, Cunningham en Horton techniek - onder andere.

“Urban is een parapluterm en géén dansstijl of cultuur. Dat landt maar lastig. Dat betekent dat er dus niet zoiets bestaat als de ’urban danser’. Ook hoor ik niet bij een mega ‘urban community’, die bestaat ook niet. Urban is een effectieve term als ik de hele verzameling aan dansstijlen en kunstuitingen wil benoemen, want ‘hiphop’ als paraplu sluit teveel communities uit. Maar urban is dus NIET één homogene cultuur. Het is juist enorm versplinterd in subculturen met ieder hun eigen helden, eigen normen en waarden, en eigen identiteit. Dus iemand die vogue danst is echt niet hetzelfde als iemand die breakt.”

— Andrey (Drosha) Grekhov

School jezelf bij!

Hiphop bestaat dit jaar vijftig jaar! Hoog tijd om jezelf ook te scholen in de geschiedenis van hiphop dans en aanverwante dansstijlen uit straat- en clubculturen, en te leren wat wat is! Want deze dansstijlen zijn al lang geen randfiguren meer. Bovendien wordt aan dit deel van de danssector op de mbo-dansopleidingen in Nederland meer aandacht besteed. Sinds drie jaar is er zelfs een opleiding Breaking in Utrecht!

Mijn eigen kennis van hiphop was helaas ook beperkt. Daarom heb ik voor dit artikel een uitgebreide Google search gedaan en via een Instagram oproep vele waardevolle tips verzameld. Over de geschiedenis van hiphop muziek en cultuur is veel te vinden, maar over hiphop dans veel minder. Laat staan over hiphop dans didactiek, daarover is nog maar weinig geschreven. Toch heb ik een mooie lijst inspiratiebronnen weten te verzamelen. Al deze tips voor boeken, documentaires, podcasts, workshops, influencers etc. heb ik in dit artikel voor jullie op een rijtje gezet, ingedeeld per dansstijl. Zo school ik niet alleen mezelf bij, maar gelijk ook jullie.

Waarom ik deze moeite doe? Omdat ik verliefd ben geworden op de hiphop scene. Niet alleen bewonder ik de fenomenale dansers die in deze stijlen actief zijn, ik voel me daar ook meer thuis dan bij ‘de gevestigde orde’ van klassieke en hedendaagse dansgezelschappen. Waar binnen de academische danswereld de nadruk nog steeds vaak ligt op het zo goed mogelijk nadoen van de docent of choreograaf en diens stijl leren belichamen, ligt de focus binnen hiphop op authenticiteit, improvisatie en dansplezier. Bij battles is iemand te veel nadoen juist een faux pas, iets waar je als danser op afgestraft wordt. Die focus op de zelfexpressie en de individuele creativiteit vind ik bevrijdend en inspirerend.

Het zijn dus niet alleen de pasjes die anders zijn, of de muziek. De hiphopcultuur kent een hele andere set normen en waarden. Zoals each one teach one, learning by doing, en come as you are. Het is belangrijk dat ook die values in hiphop danslessen worden overgedragen. Maar dat vraagt om kennis van de geschiedenis van de dansstijl waarin je lesgeeft, en een andere manier van lesgeven dan je waarschijnlijk gewend bent. Duik daarom met mij mee in deze schatkamer van vakliteratuur en andere inspiratiebronnen!

Dit artikel is gepubliceerd als een work-in-progress. Dus…

Klopt er iets niet? Let me know!
Mist er een toffe inspiratiebron? Let me know!
Is een bron op deze lijst volgens jou niet legit? Let me know!
Reageren kan door een opmerking onderaan dit artikel achter te laten.

Ben je dankbaar voor deze lijst? Steun ons dan door lid te worden!

Locking & Popping

Popping en locking zijn twee verschillende street dance stijlen. Beide dansstijlen vinden hun oorsprong in de late jaren ‘60 in Californië, maar werden pas echt populair in de jaren ‘70 toen ook hiphop en break in New York City ontstonden. Locking komt uit Los Angeles, en is ontwikkeld door Don Campbell van de groep The Lockers. Bij locking stop je midden in de flow van je beweging - een pauze - om daarna de beweging weer voort te zetten. Op deze manier kun je bepaalde momenten in de muziek accentueren. Locking wordt vaak op funk-muziek gedanst en ziet er vrolijk uit. Popping is ontstaan in Fresno en is de creatie van ‘Boogalo Sam’ van de groep Electric Boogaloos. Bij popping span en ontspan je spieren om een pop/hit te creëren op de beat van de muziek. Toen drummachines en synthesizers gebruikt begonnen te worden in muziekproductie kreeg deze dansstijl een meer robotachtige look.

DOCU | In Get to Know Street Dance in 20 Minutes van Red Bull krijg je een spoedcursus in de geschiedenis van popping, locking, hiphop en house.
BOEK | In Underground Dance Masters: Final History of a Forgotten Era uit 2012 beschrijft Thomas Guzman-Sanchez - een van de eerste ‘straatdansers’ - het ontstaan van funk boogaloo, roboting, locking, popping, en B'boying in de periode van 1965 tot 1980, aan zowel de West- als de Oostkust van de Verenigde Staten. Al doende laat hij zien dat ‘urban street dance' al in opkomst was voordat hiphop begin jaren ‘70 in New York City ontstond. In 2015 is een gelijknamige documentaire gemaakt over het ontstaan van streetdance, maar deze is helaas niet online te zien.
BOEK | Het boek Kinethic California beschrijft de opkomst van sociale dansvormen als popping en locking in Californië in de jaren ‘70. Naomi Macalalad Bragin legt uit hoe deze dansstijlen voortkomen uit het dagelijks leven van zwarte dansers. Daarvoor praatte ze met de eerste generatie dansers en dompelde ze zich onder in hun trainingen.
DOCU | Boogaloo Shrimp Documentary uit 2019 is te zien op Prime Video en Apple TV. De documentaire vertelt het levensverhaal van Michael Chambers, beter bekend als Boogaloo Shrimp - de man die Michael Jackson de ‘moonwalk’ leerde dansen. Hij speelde het personage Turbo in de films Breakin’ en Breakin’ 2: Eelectric Boogaloo (te zien op Apple TV).
DOCU | In de video Old School Dictionary uit 2004 vertelt B-boy FloMaster over de moves van popping, locking en breaking. Met medewerking van de legendes van de Electric Boogaloos laten ze alle moves - en hun namen - ook zien.
DOCU | De Netflix docu-serie MOVE laat zien hoe fenomenale dansers en choreografen wereldwijd vorm geven aan de kunst van het bewegen. De eerste aflevering gaat over popping en locking en volgt de eigentijdse dansers Jon Boogz en Lil Buck.
FESTIVAL | Juste Debout is hét jaarlijkse terugkerende internationale dansevenement op het gebied van (stand up) hiphop dans dat plaatsvindt in verschillende wereldsteden, met een grote wereldfinale in Parijs. Het is een competitie in vijf disciplines: popping, locking, house dance, hiphop new style en experimental.
DANSER | De Nederlander Ruben Chi is mede-oprichter van het bekende Amsterdamse Ghetto Funk Collective. Samen met een toonaangevende groep creatives verspreidt hij de liefde voor funk over de hele wereld. Vijf keer op rij won hij de danswedstrijd Juste Debout Holland en in 2019 won hij het befaamde Summer Dance Forever festival in de categorie locking (zie video hieronder). Als artistiek leider van SoulCypher en HipHopHub bouwt Chi aan een duurzame hiphop (dans)community in Arnhem.
FESTIVAL | Soul Cypher is een jaarlijks hiphop dansfestival in Arnhem. Met battles, workshops, optredens, lezingen, filmavonden, live muziek en feestjes. Zodat liefhebbers van hiphop (locking, popping, hiphop en house) meer kunnen leren over de geschiedenis van deze dansstijlen en inspiratie kunnen opdoen.
VOORSTELLING | Groove neemt je vijftig jaar mee terug in de tijd naar de geboorte van hiphop. Een groovy dansconcert van Nederlands beste danscrews The Ruggeds en Ghetto Funk Collective. Vol live muziek, improvisatie en spectaculaire moves. Groove tourt vanaf 1 november 2023 door Nederland.

Breaking

Breaking is een atletische stijl van street dance die begin jaren ‘70 in de Bronx (New York City) is ontstaan. Het was een artistieke uitlaatklep voor jongeren. Breaking is een van de vier basiselementen van de hiphop cultuur en bestaat voornamelijk uit acrobatische bewegingen op de grond, terwijl andere dansstijlen met name staand gedanst worden. De andere basiselementen zijn graffiti, dj-ing en mc-ing (rap). B-Boys, B-Girls, breakers en breaking zijn de originele namen voor de mensen die deze dansstijl beoefenen en leven volgens de normen en waarden van de hiphop cultuur. Zelf zullen zij zich nooit een ‘breakdancer’ noemen. Die term is pas ontstaan toen de media oog begon te krijgen voor de dansstijl. Maar de dans werd pas echt populair nadat de films Beat Street en Breakin' in 1984 de bioscoop te zien waren.

DOCU | In de ABC of… Breaking van Red Bull legt breaker Ronnie uit welke moves ‘dobe’ zijn en wat verschillende termen betekenen. Zoals Top Rock, Footwork, Powermoves en Freezes. Deze korte docu van 25 minuten geeft een toegankelijke en bondige samenvatting van wat breaking is en hoe het ontstaan is.
FILM | De iconische film Beat Street uit 1984 is te zien op Prime Video! Plot: Terwijl de Puerto Ricaanse Ramon de straten afschuimt op zoek naar een mooi plekje voor een van zijn graffiti-werken, zijn een rap-dj en een muziek-studente bezig een groots opgezette breaking-presentatie te organiseren.
BOEK | Het boek The Birth of Breaking uit 2023 van Serouj Aprahamian gaat over waar breaking vandaan komt. Namelijk uit de Bronx in New York, waar vooral Afrikaans-Amerikaanse dansers de stijl uitvonden en populair maakten. In dit boek leer je niet alleen hoe de techniek en esthetiek van breaking zijn ontwikkeld, maar ook in welke context dat gebeurde. Oftewel: onder welke sociale en politieke omstandigheden is de stijl uitgevonden?
BOEK | In Foundation: B-boys, B-girls and Hip-Hop Culture in New York uit 2009 verkent Joseph Schloss breaking als een unieke dansstijl en manifestatie van de normen en waarden van de hiphopcultuur. Hij bespreekt onder andere stilistische principes en battle strategieën. Dit doet hij op basis van persoonlijke ervaringen, interviews en antropologisch onderzoek: van 2003 tot 2008 ging hij naar alle belangrijke break-evenementen in New York City.
DOCU | The Freshest Kids: The History of the B Boy is een documentaire uit 2002 over de geschiedenis van B-Boying en hiphop, met archiefbeelden en interviews met de pioniers. De film legt eerst uit wat de vier kernelementen zijn van hiphop: dj-ing, rapping, graffiti en b-boying. Daarna gaat de film dieper in op het ontstaan en de ontwikkeling van breaking.
DOCU | B-Boys: A History of Breakdance uit 2014 richt zich op de begindagen van breaking in New York City. En dan met name op de impact van de Rock Steady Crew. Met interviews van pioniers en crewleden Crazy Legs, Mr. Freeze en Doze.
DOCU | Planet B-Boy is een Amerikaanse documentaire uit 2007 over hoe breaking zich heeft ontwikkeld tot een professionele dansvorm. In de docu worden vijf ambitieuze dansers gevolgd in hun voorbereidingen op het grootste evenement van het jaar: The Battle of the Year. Deze docu is ook te zien op AppleTV.
BOEK | In Dark Matter in Breaking Cyphers uit 2023 reflecteert Imani Kai Johnson op de relatie tussen de hiphop-esthetiek en Afrikanisme (de karakteristieke eigenschappen van de Afrikaanse cultuur die te herkennen zijn in culturele uitingen buiten Afrika). In het boek focust ze zich op de cypher (de kring waarin battles en jamsessies gehouden worden) en de symboliek van de cirkel in Afrikaanse rituelen.
BOEK | Niels “Storm” Robitzky staat breaking is een van de bedenkers van het jurysysteem Trivium dat tijdens de Olympische Spelen in 2024 wordt gebruikt. In zijn nieuwe boek Think Breaking legt hij de denkwijze achter Trivium uit. Oftewel: hoe we breaking kunnen interpreteren en beoordelen door te kijken naar body, mind en soul.
DOCU | Breaking Beyond is een nieuwe show van Red Bull TV. De serie neemt je mee op reis langs de zes thuissteden van de Red Bull BC One All Stars - ‘s werelds beste breakers. In aflevering 5 laat de Nederlandse B-Boy Menno van Gorp zijn collega’s Rotterdam zien.
DOCU | De docu-serie Breakin’ Rotterdam kijkt terug op vier decennia, die elk een generatie vertegenwoordigen met unieke moves, oefenplekken en boegbeelden. Niet alleen komen wereldkampioenen Paolo Nunes en Menno Van Gorp uit Rotterdam, ook International Breaking Event en HipHopHuis hebben er hun oorsprong.
FESTIVAL | The Notorious IBE is een internationaal hiphop dansfestival in Heerlen. Van 1998 tot 2005 vond het festival plaats in Rotterdam. Het festival duurt tegenwoordig drie dagen en biedt zowel insiders van de hiphopcultuur als buitenstaanders een unieke mix van muziek-, dans- en culturele programma's. Jaarlijks wordt het evenement bezocht door 17.500 bezoekers afkomstig uit ruim veertig landen.
BATTLE | Red Bull BC One is de grootste en meest prestigieuze één-tegen-één breakdance-competitie van de wereld. Ieder jaar strijden duizenden breakers wereldwijd om plekken in de World Final. De Nederlandse breaker Menno van Gorp (Hustle Kidz) heeft de wereldfinale drie keer gewonnen, in 2014, 2017 en 2019. Hij is hiermee de enige danser die de titel drie keer in de wacht sleepte. Eind 2022 won ook een Nederlander de wereldfinale in New York: de toen zestienjarige India Sardjoeh. Ze was de jongste winnaar van de competitie ooit.
CREW | De breakers van The Ruggeds groeiden samen op in Eindhoven en richtten in 2005 hun crew op. Sindsdien winnen de negen dansers de ene na de andere battle. The Ruggeds is momenteel de meest bekende en succesvolle breaking crew van Nederland.

Hiphop

De hiphopcultuur bestaat dus uit graffiti, dj-ing, mc-ing en breaking. Maar in de jaren ‘70 in New York ontstond er ook een nieuwe dansstijl die hiphop wordt genoemd. Hierbij wordt er gefreestyled met bewegingen uit de ‘social dances’. Dat zijn dansjes die bij specifieke muzieknummers horen. Dus als zo’n nummer op een huisfeestje gespeeld werd, deed iedereen die dans. Verder leent hiphop bewegingen uit andere dansstijlen, het dagelijkse leven en personages uit films. De persoonlijke interpretatie van die bewegingen is wat deze dansstijl zo bijzonder maakt en zorgt ervoor dat het van danser tot danser er anders uitziet. Hiphop werd mainstream in de jaren ‘90, toen er in veel videoclips hiphop werd gedanst en deze muziekvideo’s de hele dag door te zien waren op zenders als MTV.

Hiphop geschiedenis

DOCU | Hip-Hop Evolution is een documentaireserie uit 2016 van 16 afleveringen en is te zien op Netflix. Hierin worden belangrijke mc’s en dj’s geïnterviewd over de ontwikkeling van hiphop muziek, vanaf de jaren 70 in New York City tot nu. Check gelijk ook Ladies First: A Story of Women in Hip-Hop op Netflix, over de onderrepresentatie van vrouwelijke rappers in de ontstaansgeschiedenis van hiphop.
DOCU | In de lecture-demonstration New School Dictionary vertellen de beroemde pioniers Buddha Stretch, Link en Caleaf over het ontstaan van hiphop dans. Verder demonstreren ze iconische moves uit de jaren ‘70 (old school hiphop), jaren ‘80 (old school house), jaren ‘90 (middle school hiphop en house) en de ‘00s (new school hiphop).
TELEVISIE | De Netflix-serie The Get Down speelt zich af in New York City in 1977 en vertelt min of meer de ontstaansgeschiedenis van de hiphop cultuur. Met deze serie wilde de bedenker (Baz Luhrmann) tonen hoe het bankroete New York van de jaren ‘70 er in slaagde om de muziekscene te veranderen en onder meer stijlen als hiphop, disco en punk te lanceren.
DOCU | Style Wars is een oude documentaire uit 1983 over de hiphopcultuur in New York City. De film focust zich op de verschillende perspectieven op graffiti: van persoonlijke expressie tot criminaliteit. Maar break en rap komen ook aan bod.
BOEK | Het boek Can’t Stop, Won’t Stop: A History of the Hip-Hop Generation uit 2005 is waarschijnlijk het bekendste boek over de geschiedenis van hiphop. Jeff Chang schrijft over de politieke en historische invloeden: van happenings in Jamaica, naar de invloed daarvan in de Bronx, en de commerciële exploitatie van hiphop in de jaren daarna. Dit boek is voor slechts 10 euro te koop via Bol.com.
BOEK | In The History of Hip Hop (deel 2) uit 2019 schrijft Eric Reese over het ontstaan van de hiphop cultuur. Daarbij legt hij onder andere uit wat het verschil is tussen old school en new school, en wat de stilistische verschillen zijn aan Westkust versus de Oostkust van de Verenigde Staten. In deel 1 uit 2017 gaat hij helemaal terug naar de jaren ‘20 in de Verenigde Staten, om te vertellen hoe het leven in de steden - en de daarbij horende muziek, dans en cultuur - zich in de twintigste eeuw ontwikkeld heeft.
BOEK | De OldSkool days van de hiphop scene in Nederland. Henk Bakboord (1961) maakte ze mee toen hij begin jaren ‘80 zelf B-Boy werd. In zijn nieuwe boek Breakdance de vroege jaren beschrijft hij de opkomst van de hiphop subcultuur. Vanaf het allereerste begin in buurthuizen tot aan grote podia en volop aandacht van de media. Henk vertelt op een persoonlijke manier hoe belangrijk breaking was voor veel jongeren, waaronder hijzelf.
DOCU | In de video-lecture Hip Hop is from the Bronx legt Dr. Derrick Colon uit hoe hiphop elementen kent uit de Caribische, Afro-Amerikaanse en Latijns-Amerikaanse culturen van de vele immigranten die in New York City woonden, maar hiphop toch uit The Bronx komt omdat er uit die elementen een nieuwe cultuur ontstond. In 2022 publiceerde Derrick zijn autobiografie: SON OF THE GHETTO: Can anything good come out of the Bronx?

Hiphop nu

INTERVIEW | Alida Dors (nu artistiek leider van Theater Rotterdam) was 27 augustus 2023 te gast in het tv-programma Zomergasten. Met Theo Maassen praatte ze over dans, hiphop, wit privilege en het slavernijverleden. Gedurende het gesprek werden vooral veel wijze levenslessen gedeeld, en belangrijke principes uit de hiphop. Zoals learning by doing en each one teach one.
PODCAST | In de podcast Van straat naar podium voert dansjournalist Charissa Promes gesprekken met grondleggers van hiphop in Nederland. Namelijk: Nita Liem, Lloyd Marengo, Marco Gerris, en Alida Dors. Ontdek hoe dankzij hen deze dansstijl een plek in het theater kreeg.
FESTIVAL | Breakin’ Convention is ‘s werelds grootste hiphop-conferentie en vindt eens per twee jaar plaats bij het Sadler’s Wells’ theater in Engeland. Het festival richt zich met name op hiphop als danstheater en toont de beste hiphop dansers van over heel de wereld. Iedere editie wordt er ook een voorstelling gemaakt waarmee ze op tournee gaan door Europa. Volg ook de spin-off Breaking Convention NL op Instagram voor updates over workshops en voorstellingen in eigen land.
FESTIVAL | Summer Dance Forever is een groot zevendaags internationaal hiphop dansfestival dat ieder jaar in augustus plaatsvindt in Amsterdam. Met battles in Paradiso, voorstellingen in het DeLaMar theater, en workshops bij de Academie voor Theater en Dans. Alle battles zijn terug te zien via het SDF Youtube kanaal.
BATTLE | International Dance League is een battle met een origineel concept van Leal Arazzi van Herwaarden. Dansers van over de hele wereld werken samen in teams toe naar hoogwaardige showcases waarmee ze tegen elkaar battelen. De finale vindt plaats tijdens het IDL-festival dat ieder jaar in oktober plaatsvindt in Theater Rotterdam.
FESTIVAL | Het festival Urban Dansdagen vindt in mei 2024 voor de zesde keer plaats in Eindhoven. Tijdens het festival maak je kennis met urban dans in vele vormen: van battles tot voorstellingen, showcases, workshops en feesten. Van breaking tot hiphop, van popping tot house en van streetdance tot experimental. Waaronder de Open Your Mind battle, waarin dansers van alle stijlen welkom zijn en spontaan experiment centraal staat.
INTERVIEW | De oprichter van de Urban Dansdagen en de Open Your Mind battles is Andrey Grekhov. Hij is een legende in de hiphopscene in Nederland, waar hij bekendstaat als ‘Drosha’. Dansdocent.nu interviewde hem in 2023 over zijn methodiek en toekomstdromen.
BOEK | Het Oxford Handbook of Hip Hop Dance Studies bundelt wetenschappelijke artikelen over hiphop dans en cultuur. Die zijn niet alleen geschreven door danswetenschappers, maar ook door beroemde B-Boys en dansers in locking, waacking en house. Zij bieden kritische perspectieven op de dansgeschiedenis van hiphop en op hedendaagse hiphop dans.
BOEK | Global Hiphopography uit 2023 is een nieuwe verzameling essays over hiphop cultuur. En dan met name over hoe je kunt schrijven over hiphop met aandacht voor de sociale, economische, politieke en culturele levens van hiphoppers.
BOEK | De Britse dj Semtex onderzoekt in Hip Hop Raised Me (2018) de cruciale rol van hiphop (muziek en cultuur) in de hedendaagse Westerse samenleving. Hij reflecteert op de enorme invloed die het heeft gehad op zijn eigen leven en dat van vele anderen, generatie na generatie ontevreden jongeren.
PODCAST | Het e-journal The Cyber-Rock Mixtape: A virtual hip hop dance listening cypher kun je gratis online lezen of beluisteren. Het bestaat uit Engelstalige gesprekken over ras en etniciteit, geschiedenis, culturele toe-eigening (cultural appropriation), gender en seksualiteit, en activisme.
PODCAST | The HipHop Minded Professional is een Nederlands/Engelse podcast van rapper en lifecoach Josuël Rogers. Met zijn bedrijf Hiphop Culture Coaching helpt hij jongeren (en teams) in hun kracht te staan. In de podcast spreekt hij met professionals met een hiphop achtergrond over hun mindset. Daarmee focust hij op het vijfde - en vaak vergeten - element van de hiphop cultuur: zelfkennis (knowledge).
TELEVISIE | New Dance TV is een mediabedrijf uit Heerlen dat internationale hiphop battles in binnen- en buitenland registreert. Zoals de Urban Dansdagen, The Notorious IBE, en International Dance League. Hierdoor kunnen mensen de battles later terugkijken. De release van de app staat gepland voor eind 2023. Tip: volg New Dance TV alvast op Instagram voor toffe content.

Hiphop didactiek

BOEK | In Beginning Hip-Hop Dance uit 2018 leer je over de fundamenten van hiphop danstechniek. Met een overzicht van de geschiedenis van hiphop en belangrijke artiesten. Het boek is geschreven door dansdocent en geschiedkundige E. Moncell Durden. Wie dit boek aanschaft krijgt tevens toegang tot een online bibliotheek van vijftig video’s om de verschillende passen te leren.
BOEK | De Nederlandse danser/onderzoeker/leidinggevende Gaby Allard promoveerde dit jaar op het thema: hiphop didactiek. Haar promotieonderzoek draagt de titel Investigating the value of Urban dance ciphering in support of 21st century Cyclic Learning: enhancing ownership and leadership of the learner en is in zijn geheel gratis online te lezen. Voor het didactische model dat ze ontwikkelde nam ze de non-hiërarchische cypher uit de hiphopdans als basis. Hiermee wil ze danseducatie innoveren voor de 21e eeuw, zodat we het top-down lesgeven achter ons kunnen laten.
BOEK | The Bloomsbury Handbook of Hip Hop Pedagogy (vanaf februari 2024) is de eerste verzameling essays over de theorie, geschiedenis, onderzoeksmethodieken en praktijk van hiphop pedagogiek. Met twintig bijdragen van activistische geleerden van over heel de wereld, die reflecteren op hoe hiphop cultuur kan bijdragen aan radicale en innovatieve manieren van lesgeven in het reguliere onderwijs.
BOEK | Sampling and Remixing Blackness in Hip-Hop Theater and Performance (2021) gaat over de sociale gevolgen van culturele toe-eigening. Oftewel, wat zijn de consequenties nu dat mensen die niet zwart zijn de hiphop cultuur omarmen en hiphop dans mainstream is geworden? Dit boek behandelt hoe ras, hiphop en Blackness getoond word in het theater en op sociale media.
ONDERZOEK | De Amerikaanse dansdocent Aysha Upchurch is de directeur van HipHopEx, een experimenteel lab op Harvard waar ze onderzoek doet naar hiphop pedagogiek. Ze vertelt hierover in deze podcast aflevering. De transcriptie kun je hier nalezen.
DANSLESSEN | Het HipHopHuis in Rotterdam is al sinds 2002 het centrum voor creativiteit en ontwikkeling volgens de waarden van de hiphopcultuur. Zij werken vanuit vier basiselementen van hiphop: graffiti, DJ-ing, rap en breaking. Het wekelijkse lesrooster bestaat uit lessen en cursussen in 15+ dansstijlen, deejaying, roller skating, en vrij trainen.
DANSLESSEN | Bij dansschool Foundation in Amsterdam (van John Agesilas) wordt kennis van de hiphop cultuur overgedragen om jongeren verder te helpen in hun leven. Oftewel, hiphop wordt gezien als een instrument voor sociale verandering. Het curriculum bestaat uit hiphop, house, popping, dancehall, traditionele Afrikaanse dans, UK Jazz Fusion, breaking en locking – maar ook theater, ondernemerschap, kunst en media komen aan bod.
DANSLESSEN | Andrey ‘Drosha’ Grekov van Open Your Mind organiseert iedere woensdagavond in Dynamo (een jongerencentrum in Eindhoven) gratis jamsessies voor freestyle dansers.
DANSLESSEN | Op het online platform Steezy kun je danslessen volgen in allerlei dansstijlen. Waaronder Popping, Locking, Hou s e, en Hiphop. Een abonnement kost 20 dollar per maand of 100 dollar per jaar.
CURSUS | De trajecten, trainingen en lezingen van Urban Basics zijn bedoeld voor gepassioneerde Urban Sporters, trainers, ondernemers, docenten en bestuursleden die streven naar het verzorgen van kwalitatieve, veilige en uitdagende Urban Sports trainingen. In het traject Urban Skills leren autodidactische sporters/dansers hoe ze op een verantwoorde manier (dans)les kunnen geven.
DOCENT | Gregory ‘Shaggy’ Albertzoon is hiphop-docent en -coördinator bij Lucia Marthas Institute for Performing Arts (LMIPA) in Amsterdam. Daar geeft hij studenten les in de basistechnieken en -passen van hiphop. In zijn YouTube-playlist Street & Club Styles Dance History & Vocabulary vind je veel video’s over (de ontstaansgeschiedenis van) verschillende passen. Verder is hij de oprichter van Free&Style in Amsterdam-Zuidoost, waar hij jong danstalent uit de buurt de kans geeft om te trainen en zichzelf als docent te ontwikkelen. Lees ook ons interview met Shaggy en zijn artikel met didactische tips op Dansdocent.nu.

View this post on Instagram

A post shared by LMIPA (@luciamarthas_official)

Waacking

Waacking ontstond in je haren ‘70 in Los Angeles in de gay clubs en draait om zelfexpressie en het rebelleren tegen de heteronormatieve maatschappij. In die tijd werden homoseksuelen ‘punks’ genoemd, en de dansen die ze deden gingen ze toen zelf ‘punking’ noemen. Voor hun bewegingen haalden ze inspiratie uit de stille films van het vroege Hollywood tijdperk. Toen het mainstream publiek verliefd werd op deze dansstijl, gaven zij het andere namen, waaronder ‘waackin’. Helaas werden de jaren 1980 gekenmerkt door de HIV/AIDS-epidemie, die hard toesloeg in de gay community. De meeste originele punks stierven (of werden vermoord), waardoor de stijl uit de mainstream verdween in de jaren 1980 en 1990. Pas sinds 2003 wordt er weer lesgegeven in waacking bij het Broadway Dance Center in New York City. Sindsdien is de populariteit van deze dansstijl - mede dankzij TikTok - alleen maar toegenomen, met name in Azië. Tegenwoordig schrijft men dus ‘waacking’, met een -g. Het meest kenmerkende element van deze dansstijl zijn snelle armbewegingen.

Over (de geschiedenis van) waacking is weinig te vinden. Heb je een goede inspiratiebron? Les us know!

CREW | Les Pays-Waack is een Nederlands/Belgische collectief van waacking-dansers: @peachestellsyou @saradasarita @shahin.damka @thelorenav
DANSER | Een van de voorvechters van waacking is de Amerikaanse danser Princess Lockerooo (check ook deze video). Haar mentor is Tyrone Proctor, een van de eerste punkers. Op haar YouTube kanaal vind je onder andere interviews, tutorials, en een playlist over waacking history.

Ballroom (vogue)

Vogue is een dansstijl die eind jaren ‘70 ontstond in de wijk Harlem in New York City. Het is een dansstijl die diverse poses imiteert van modellen, die veelal de cover van het tijdschrift Vogue sierden. Opvallend aan deze dans zijn de geometrische en gestileerde bewegingen van armen en benen en het fragmentarisch lopen over een imaginaire catwalk. Bij het grote publiek werd de dansstijl bekend nadat Madonna in 1990 met de hit ‘Vogue’ kwam. De dansstijl vogue behoort tot de ‘ballroom’ cultuur. Dit is een van oorsprong Afro- en Latijns-Amerikaanse LHBTQ+ scene in New York City. In de ‘ballrooms’ hielden competities in dans (vogue), runway, fashion en beauty categorieën. Daarbij worden stereotype man- en vrouwbeelden impliciet ter discussie gesteld.

DOCU | De documentaire Paris is Burning uit 1990 gaat over de ballroom culture van de queer communities in New York City. Een portret van drag queens en Afro-Amerikaanse en latino queers en homoseksuelen. Jennie Livingston richt zich op de vooroordelen jegens hen die willen ontsnappen aan overheersende sociale, culturele en seksuele (gender)patronen. Een documentaire over de vrijheid om te zijn en te uiten wie je bent of wil zijn.
TELEVISIE | De Netflix-serie Pose volgt de levens van diverse personages in de ballroom-scene, waar homoseksuelen en transgenders voguen en strijden om trofeeën. Pose is geschreven door Janet Mock, een zwarte transgender vrouw. Het zorgt voor een vrolijke en frisse serie, die gevoelige thema’s zoals aids, prostitutie en genderidentiteit niet onbesproken laat. Mensen die de maatschappij als slachtoffers ziet, presenteert Mock als rolmodellen en winnaars.
HOUSE | House of Vineyard is een van de eerste Nederlandse ballroom-huizen opgericht in 2015, en is een van dé aanvoerders in de ballroom scene in Nederland. Amber Vineyard (zie ook dit interview) is de mother en Elvin ‘Elly’ Elejandro Martinez is de father van de groep. De leden van House of Vineyard geven les in verschillende dansdisciplines, treden regelmatig op en jureren bij andere balls. De gemeenschap is open voor iedereen, genderneutraal, fluïde en een veilige haven voor mensen uit de QTBIPOC- en LGBTQIA+-gemeenschap.
TENTOONSTELLING | Van 2 december 2023 tot 26 mei 2024 presenteert het Amsterdam Museum de tentoonstelling Grand March: Celebrating Ten Years of Dutch Ballroom Culture. De tentoonstelling is een samenwerking met House of Vineyard. De tentoonstelling toont de kracht van ballroomcultuur met mode-interventies en kunstinstallaties.
DANSER | Misschien wel de bekendste (house) danser uit de ballroom scene is Archie Burnett. Hij is een ‘grandfather’ van de House of Ninja, een collectief van dansers die in de jaren ‘80 en ‘90 vogueing populariseerden middels video’s en modeshows. En hij reist nog steeds de wereld rond om hierin les te geven! In 2012 was hij in Amsterdam voor Summer Dance forever en gaf hij dit interview over wat dans voor hem betekent. In 2021 trad hij op tijdens het beroemde Jacob’s Pillow Festival, en gaf hij daarna dit interview. Check ook dit recente interview met Archie voor Go Bounce FM.
DOCU | LEGENDARY: 30 Years of Philly Ballroom gaat over de ballroom scene in Philadelphia - na New York en New Jersey de grootste ballroom scene in de VS. De nadruk ligt op hoe de ‘balls’ een safe space zijn om te ontsnappen aan de giftige restricties en vooroordelen van de maatschappij. En hoe in 1989 in Philadelphia een ballroom scene ontstaan is.
WORKSHOP | De Eindhoven Ballroom Functions vinden elke tweede woensdag van de maand plaats in Dynamo, een cultuurhuis voor jongeren in het centrum van Eindhoven. Ballroom Functions bieden daar een veilige plek voor de Ballroom community om te trainen voor de officiële wedstrijden.

House

House dance is begin jaren tachtig ontstaan in Chicago en New York en wordt gedanst op house muziek - toen nog ‘club music’ of ‘dance music’ genoemd. Later is de term ‘house music’ ontstaan door de ‘house parties' in club The Warehouse in Chicago. Maar house werd al snel ook populair in New York City, waar veel dansers zowel hiphop als house dansten. House dans kun je vooral herkennen aan het snelle voetenwerk, ingewikkelde passen en golvende lichaamsbewegingen. House dance is een combinatie van Footwork, Jacking en Lofting.

DOCU | Pump Up The Volume uit 2001 is een documentaire over de geschiedenis van house muziek. Het begint met het mainstream worden van disco met de film Saturday Night Fever met John Travolta, wat het begin was van het einde voor disco. Dit zorgde ervoor dat clubcultuur weer ondergronds ging, waardoor er een nieuwe muziek- en dansstijl ontstond die later bekend werd als house. De documentaire laat de legendarische nachtclubs zien, en belangrijke dj’s en producers worden geïnterviewd.
DOCU | De driedelige BBC-documentaire Can You Feel It – How Dance Music Conquered The World uit 2018 vertelt het verhaal van de house muziek: de beat, de clubs en de dj's die de muziekcultuur voor altijd veranderden. Onder andere David Guetta, Tiësto, Paul Oakenfold, The Blessed Madonna, Nina Kravitz en Steve Aoki en worden geïnterviewd. De docu is gratis te zien op NPO Start.
DOCU | Check Your Body at the Door uit 2012 is een documentaire over het gouden tijdperk van house dans in New York City in de jaren ‘90. De film volgt legendarische dansers in de club, op hun werk en tijdens hun dagelijkse leven. Je kunt de film bekijken via Vimeo voor € 5,52.
DOCU | Come As You Are gaat over de sociale impact van de club ‘The Loft’ in New York City. Daar werden in de jaren ‘70 de eerste underground dansfeestjes georganiseerd. Het was invitation only en er werd geen alcohol geschonken of drugs verkocht. Het ging puur om zelfexpressie, en de liefde voor dans en voor elkaar.
DOCU | I Was There When House Took Over the World uit 2018 is een documentaire over de opkomst van house muziek en de legendarische clubs en dj’s in New York City en Chicago.
WORKSHOP | House Jam Rotterdam organiseert regelmatig jamsessies en rondetafelgesprekken met bekende dansers uit de Rotterdamse house en ballroom scene. Zoals Wennah Wilkers, Amber Vineyard, Typhoon Basquiat en Sarada Sarita.

Dance Hall

Dancehall staat centraal in het muzikale en culturele leven in Jamaica. Van het ontstaan in Kingston in de jaren ‘50 tot het hoogtepunt in de jaren ‘80, is dancehall een wereldwijd fenomeen geworden. Door de populariteit van reggae en dancehall in de jaren ‘80, vind je in die tijd ook invloeden hiervan terug in de hiphop scene in de Verenigde Staten. Onderdeel van dancehall is daggering, een dans waarbij de man zijn kruis tegen de billen van de vrouw aanwrijft. Het is een klein (en omstreden) maar belangrijk onderdeel van dancehall feestjes.

BOEK | In het boek Dancehall: The Rise of Jamaican Dancehall Culture uit 2017 beschrijft Beth Lesser in woord en foto’s de geschiedenis van dancehall. Met name de jaren ‘80 komen aan bod, toen Jamaica leed onder politiek geweld en criminaliteit.
BOEK | Wake the Town and Tell the People uit 2000 geeft een introductie in de cultuur en muziek van dancehall, de geschiedenis van 1945 tot nu, en hoe het de Jamaicaanse cultuur reflecteert. Voor deze antropologische analyse deed de auteur (Norman C. Stolzoff) achttien maanden veldwerk in Kingston, Jamaica.
BOEK | Socioloog dr. Sonjah Stanley Niaah is een expert op het gebied van dancehall. Ze schreef er twee boeken over: DanceHall: From Slave Ship to Ghetto (2010) over dancehall als dansstijl, en Dancehall: A Reader on Jamaican Music and Culture (2020) over dancehall als muziekgenre.
BOEK | In Reading Religion and Spirituality in Jamaican Reggae Dancehall Dance wordt onderzocht wat de spirituele lading is van dancehall. dit wordt gedan door dancehall te vergelijken met andere Jaimaicaanse, neo-Afrikaanse en Christelijke spirituele praktijken.
DOCU | Omdat er weinig bekend is over Dancehall cultuur heeft Jessica AK (een journalist uit Nieuw-Caledonië, een Franse kolonie ten oosten van Australië) er twee documentaires over gemaakt. Hiervoor reisde ze naar Jamaica om dansers te interviewen en te volgen naar feestjes. In aflevering 1 uit 2017 leer je over ‘the basics’ van dancehall. Aflevering 2 uit 2018 gaat over daggering; een dans waarbij de man zijn kruis tegen de billen van de vrouw aanwrijft.
DOCU | De Netflix docu-serie MOVE laat zien hoe fenomenale dansers en choreografen wereldwijd vorm geven aan de kunst van het bewegen. Aflevering vier gaat over Dancehall. Hierin vertelt Kimiko Versatile dat dancehall meer is dan een uiting van verzet; voor haar als vrouwelijke danseres is het een vorm van female empowerment.
DOCU | De docu-serie Way Past Midnight van Red Bull werpt een blik op het nachtleven in verschillende wereldsteden en kijkt naar de mensen, de plekken, de muziek en de dans. Waaronder Caribbean Dancehall.

Krump

Krump is een variant op ‘clowning’. Dat ontstond in 1992 in Los Angeles na rellen die uitbraken nadat Rodney King, een zwarte man, zeer gewelddadig door de politie uit zijn auto werd getrokken. Voormalig drugsdealer Tommy Johnson ging optreden als dansende clown om kinderen op het rechte pad te houden. Clowning werd een hit: rond 2002 waren in Los Angeles ruim zestig clownsgroepen die het in battles tegen elkaar opnamen.

Krump ontstond toen de bewegingen steeds rauwer, agressiever en sneller werden. Krump is een uitlaatklep: dansers raken hun frustraties en woede op een positieve manier kwijt. Dat zag je ook in Los Angeles. Na een ruzie knalden ze elkaar niet meer neer, maar krumpten ze het uit (werd er onderling een strijd uitgevochten). Maar het doel is hier niet om te winnen van de ander. Niet de tegenstander is je grootste vijand, dat ben je zelf. Ceasare 'Tight Eyez' Willis, die Krump heeft gecreëerd, zegt dat de term staat voor 'Kingdom Radically Uplifted Mighty Praise'.

DOCU | Rize is een documentaire uit 2005 van modefotograaf en clipregisseur David LaChapelle over krumping. Tussen 2002 en 2004 maakte hij in de wijk South Central in Los Angeles, Californië opnames van het adembenemende en acrobatische clown dancing. De docu is te huur via Prime Video.
DOCU | In Raised by Krump uit 2016 reflecteren de meest vooraanstaande dansers in deze scene op de betekenis van krump en hun persoonlijke achtergrond en motieven om te dansen. Voor velen van hen betekende de dans hun redding: zonder dat zouden ze zijn afgegleden naar het bendeleven van de gewelddadige getto’s van Los Angeles.
INTERVIEW | Op YouTube staat een lang interview met Ceasare 'Tight Eyez' Willis. Hierin vertelt hij dat krump geen battle-dans is. Krump wordt gedanst in ‘sessions’ op straat of bij iemand in de achtertuin, een safe space voor dansers om hun gevoelens te uiten door te dansen. Het is een vorm van spiritualiteit. Op YouTube staat ook een workshop van Tight Eyez.
BOEK | Krump is een fotoboek uit 2022 over de krump scene in New York City, van fotograaf RJ Colon. Met portretten en teksten van de dansers.
INTERVIEW | In The Red (Bull) Bulletin kun je een lang interview uit 2022 lezen met Darren ‘Outrage’ King. Een krump danser die jarenlang vele krump-wedstrijden wint. Nu woont hij Las Vegas en geeft hij vooral lessen in krump, om de stijl levend te houden.

BIJSCHOLING & OMSCHOLING

We vroegen op Facebook waar dansdocenten meer informatie over willen hebben. Het antwoord was unaniem: bijscholing! Daarom lees je voortaan op Dansdocent.nu in de rubriek ‘Bijscholing & Omscholing’ over een aanvullend of alternatief beroep. Zoals pilatesdocent, yogadocent, fysiotherapeut, danstherapeut, oefentherapeut, fotograaf, etc. Wij vertellen je wie jou zijn voorgegaan, waar je de opleidingen kunt volgen en wat het je oplevert. Daarnaast vind je bij de boekentips voldoende inspiratie voor verdieping van je eigen danslessen!