“Wij dansen voor ons plezier, en het werkt veel beter om te leren van een enthousiaste juf of meester dan van iemand die heel streng en boos doet.” zegt één van de leerlingen van Noa Tielens. Photo by Deagreez/iStock/Getty Images — “Wij dansen voor ons plezier, en het werkt veel beter om te leren van een enthousiaste juf of meester dan van iemand die heel streng en boos doet.” zegt één van de leerlingen van Noa Tielens. *Photo by Deagreez/iStock/Getty Images*

MUZIEK & LESMATERIAAL | Wie weet beter hoe ‘de ideale dansdocent’ eruit ziet dan onze leerlingen zelf? Daarom ging dansdocent Noa Tielens in gesprek met de jongeren uit haar eigen danslessen en vroeg hen het hemd van het lijf: Waarom dans je? Wat vind je leuk? En wat is een absolute no-go? Hun antwoorden vangt ze in woord en beeld. Lees verder voor Noa’s inzichten en misschien doe je wel inspiratie voor je eigen lessen op!

Gezocht: Inspiratie

In de zoektocht naar nieuw lesmateriaal loop ik soms vast. Ieder idee dat ik heb, praat ik makkelijk weer uit mijn hoofd. Bij sommige oefeningen heb ik het gevoel dat ik dit te vaak doe, bij andere ingevingen word ik onzeker omdat ik denk dat de leerlingen dit niet leuk zullen vinden. En dan is daar ook nog de onzekerheid of leerlingen je überhaupt wel leuk, grappig en inspirerend vinden. Misschien herken je deze onzekerheid en soms inspiratieloze dagen wel bij jezelf.

Natuurlijk is niet iedere dansles perfect. Voor mij werkt het om te sparren en ideeën uit te wisselen met collega’s. Zo ontdek ik wat mijn gewoontes zijn als dansdocent en kan ik deze patronen doorbreken. Dit is niet alleen verfrissend voor mijzelf, maar zeker ook voor de leerlingen. Toch voelt deze zoektocht nog niet compleet. Ik vroeg daarom mijn leerlingen om raad!

Mijn leerlingen zijn jongens en meiden tussen de 12 en 21 jaar. Ik geef hen streetdance les in regio Utrecht. Het zijn leerlingen die verschillende dansdocenten hebben zien komen en gaan en graag hun mening delen. Ik vroeg me af: Hoe denken zij over dansdocenten en wat is hun ervaring met verschillende lesgeefstijlen? Aan het einde van onze training stelde ik ze een aantal vragen en ontving eerlijke, verrassende antwoorden die mij nieuwe inzichten brachten.

Uit deze gesprekken kon ik nieuwe inspiratie halen. Zo heb ik mijn lesopbouw omgegooid en werk ik meer samen met de leerlingen. Ik voel mij vrijer om niet alleen als dansdocent maar ook als persoon mijzelf te laten zien aan de leerlingen. Een persoonlijke verbetering!

Geen zin om te lezen? Je kunt ook de vlog hieronder bekijken waarin een aantal jongeren hun licht laten schijnen op ‘de ideale dansdocent’!

Jongeren aan het woord

Waarom dansen jullie?

Op deze eerste, algemene vraag komen diverse antwoorden. Veel antwoorden zijn bekend: “Ik kan er al mijn emoties in kwijt, het is een uitlaatklep.” of “Het is een veilige omgeving waar ik samen met mijn vrienden en vriendinnen lekker los kan gaan.”

Opvallend is het aantal leerlingen dat aangeeft dat het een moment is om aan alle schoolstress te ontsnappen. Meer dan de helft gaf aan dat ze alleen tijdens de dansles de druk van de middelbare school kunnen laten gaan. “Als ik aan het dansen ben denk ik nergens meer aan, maar de laatste vijf minuten van de les denk ik: straks moet ik weer aan school.” Hier schrok ik van. Ik was mij ervan bewust dat jongeren veel huiswerk hebben en hier vaak tegenop zien. Maar dat het zo hoog zit en de dansles bijna het enige moment is waarin ze kunnen ontspannen had ik niet zo bedacht.

Een logisch gevolg op dit gevoel is dat ze in de dansles op zoek zijn naar een succeservaring. Iets doen waar ze goed in zijn, wat goed lukt en waar ze worden beloond voor hun harde werk. Het ervaren van ‘succes’ binnen de dansles is ook een veel gegeven antwoord. Betekent dit dan dat alles gelijk moet lukken? Nee, dat hoeft niet. “Het is gewoon fijn als je iets doet wat leuk is, maar ook na een paar keer oefenen goed lukt en er tof uitziet.”

Het bieden van uitdagend maar haalbaar lesmateriaal is dus van belang. Als het te moeilijk is belanden de leerlingen in dezelfde ‘sleur’ als die ze soms op school meemaken. En dat terwijl de dansles juist bedoeld is om uit het hoofd te stappen en met het lichaam bezig te zijn. Als ze het materiaal kunnen toe-eigenen lukt het, naar hun eigen woorden, om ‘alles er even lekker uit te gooien.’

Wat voor eigenschappen heeft een goede dansdocent in huis?

De leerlingen vatten hun beschrijving van een goede docent in een aantal termen samen: Een goede dansdocent is creatief, begripvol, geeft vertrouwen en heeft respect voor de leerlingen. Een goede dansdocent is ook flexibel en enthousiast.

Wat voornamelijk naar voren komt is de mate van respect en persoonlijke verbinding met de leerlingen. Één leerling trof haar visie op het docentschap in een pakkende zin: “Een docent moet van individuen een groep kunnen maken en de leerlingen aan elkaar kunnen verbinden.” Hierin schemert door hoe belangrijk het voor jongeren is om zich te verhouden tot anderen. Ze komen niet enkel voor zichzelf naar de dansles, ze komen om samen te werken, plezier te maken en van elkaar te leren.

In gesprek met mijzelf ga ik na of ik deze eigenschappen bezit. Ik ben enthousiast en zet mij in de les altijd in voor een veilig en vertrouwelijke sfeer, maar vooral de opmerking dat ik als dansdocent de leerlingen aan elkaar kan verbinden blijft hangen. Ik besluit hier meer aandacht aan te besteden en meer momenten van samenwerking en reflectie in de dansles te implementeren.

De volgende dansles laat ik de leerlingen in twee groepen de choreografie dansen en vraag ze elkaar feedback te geven. Ik sluit de les af met een kort gesprekje, soms aan de hand van een inhoudelijke vraag zoals ‘Wat vind je fijn aan deze groep?’ of ‘Wie bewonder je in deze groep en waarom?’ Het werpt zijn vruchten af. Ik merk dat de houding van de leerlingen opener wordt en ze lachend en kletsend de les uit lopen.

Wat is het leukste moment in de dansles?

Hierop was het antwoord vrij eenduidig: “Als je iets aan het doen bent wat goed gaat.” De leerlingen waren eensgestemd over dat de eerder genoemde succeservaring het leukste moment is van de les. Ook werd het woord ‘vooruitgang’ genoemd: “Na een aantal lessen zien dat je beter bent geworden dan dat je was op het filmpje van drie weken geleden.”

Dit succes lijkt niet per se verbonden aan een specifiek moment in de dansles. Het is gekoppeld aan een gevoel: “Dat ik niet meer hoef na te denken en gewoon lekker kan dansen.”

Hoe ziet een goede dansles er in jullie ogen uit?

“Spelletjes!” antwoorden al snel de jonge leerlingen. Natuurlijk niet de hele les, maar een dansspel draagt wel bij aan het gevoel van saamhorigheid binnen de groep. Bij de oudere leerlingen van 14+ jaar komt naar voren dat ze het vooral fijn vinden als ze zelf input mogen geven in de les. Meedenken in de muziek, de oefeningen en de bewegingen stimuleert hun motivatie. Hierop sluit aan dat ze het leuk vinden om zelf een stuk dans of een opwarming te bedenken.

Één leerling verraste mij met een leuk antwoord: “Het werkt goed om niet te praten tijdens het aanleren van de dans. Als we het leren op de muziek dan horen we gelijk de timing en is het makkelijker.” Dit is iets wat ik in mijn danslessen steeds meer doe. Minder praten en meer gebruik maken van de muziek werkt enorm goed. Niet in de laatste plaats omdat je jezelf (en je stem) wat rust geeft, maar ook omdat de leerlingen met muziek aan zich beter concentreren. Een aanrader om toe te passen bij rumoerige groepen!

Wat is een absolute no-go voor dansdocenten?

Bij het lezen van dit antwoord moet je je vurige leerlingen vol passie voorstellen. Ze deelden in alle eerlijkheid hun minder fijne ervaringen in de dansles: “Een dansjuf heeft een keer tegen mij gezegd dat ik iets niet goed deed, maar deed dit op een lacherige toon. Ik kreeg het gevoel dat ze mij belachelijk maakte en soms ben ik bang dat dit nog een keer gebeurd.”, “Heel vaak zeggen dat het heel makkelijk is, terwijl dat voor ons helemaal niet zo is.”

Het zijn voorbeelden van uitspraken waar ik mij als dansdocent wellicht niet van bewust ben. Toch maken dit soort opmerkingen grote indruk op de leerlingen. Ik betrap mijzelf erop dat ik er vaak vanuit ga dat de leerlingen het lesmateriaal aankunnen en dat uit met een zin als: ‘Dit moet wel lukken, toch?’ Pijnlijk...

Een andere no-go volgens de leerlingen is het lesgeven op een dwingende toon. ‘Je moet dit doen, als je niet meedoet dan…’ werkt volgens hen niet: “Wij dansen voor ons plezier, en het werkt veel beter om te leren van een enthousiaste juf of meester dan van iemand die heel streng en boos doet.”

De andere leerlingen sluiten zich hierbij aan en overschreeuwen elkaar in alles wat er nog meer gedeeld moet worden: “dansdocenten moeten zichzelf niet te goed vinden, dan staan ze alleen maar naar zichzelf te kijken.”, “Sommige dansdocenten duwen tijdens het stretchen door, dat doet pijn en werkt niet.”

10 tips voor dansdocenten

Waarschijnlijk ben je ondertussen je hersenen aan het kraken op al deze informatie. Om af te sluiten daarom 10 gouden tips voor alle dansdocenten:

Wellicht ten overvloede: ken de namen van jouw leerlingen. Ze willen door jou gezien worden en het werkt om ze bij hun naam te noemen.
Dansles moet vooral leuk zijn. Wees niet te streng!
Weet wie er in je les staan en pas hier je manier van feedback geven op aan. Houd in je achterhoofd dat jouw woorden langer blijven hangen bij de leerlingen dan je misschien denkt.
Beloon de leerlingen! Positieve benadering stimuleert de motivatie van de leerlingen.
Zorg voor een goede balans tussen hard werken en gezelligheid.
Stel jezelf open naar de leerlingen en toon interesse.
Wat je geeft is wat je krijgt. Jouw energie bepaalt de sfeer in de dansles.
Werk samen met de jongeren. Laat ze meebeslissen in welke muziek je gebruikt en maak hen onderdeel van jullie dansles.
Verras! Geef je les net iets anders vorm, geef ze een nieuwe bewegingen en voorkom zo een sleur in de les. Denk aan andere werkvormen, een andere volgorde (waarom niet eerst de choreo en daarna een leuke across the floor?)
Neem jezelf niet te serieus. Een dansles is vaak leuk als het spontaan en open is. Pin je niet teveel vast op je voorbedachte lesinhoud, maar speel in op het moment!

Ga het gesprek aan

De wensen van de jongeren zijn duidelijk. Ze zijn gebaat bij een toegankelijke docent die contact maakt en ruimte geeft voor hun mening. Door hen het woord te geven wordt hun creativiteit en hun gevoel voor participatie vergroot. In Brein in de groei wordt beschreven hoe belangrijk de omgeving van een adolescent is voor hun emotionele maar ook creatieve ontwikkeling:

“Hoe een jongere beweegt en handelt, wordt bepaald door fysieke training en door het fijnslijpen van complexe motorische activiteiten. Zo worden ook de cognitieve en sociaal-emotionele vaardigheden en het gedrag gevormd door training en ervaring. De sociale groep, de intellectuele en emotionele sfeer thuis en een schrale dan wel rijke leeromgeving met nieuwe uitdagingen zijn daarmee mede bepalend voor de ontplooiing van onze jongeren.”

— (Jolles, 2019, p. 84)

De dansles is een leeromgeving die medebepalend is voor de ontwikkeling van de jongeren. Dit motiveert mij om mijn danslessen te blijven herzien. Ik blijf op zoek naar manieren waarop de jongeren tot hun recht komen en kunnen ontwikkelen. Een belangrijk inzicht voor mij is dat de dansles veel meer is dan het aanleren van nieuwe bewegingen of het dansen op muziek. Het is een plek om samen te komen, de eigen identiteit en creativiteit te stimuleren en vooral om plezier te maken.

Ontvang je nog meer gouden tips? Wij horen ze heel graag! Deel jouw bevindingen onderaan dit artikel als opmerking.

Bronnen

Jolles, J. (20019). De tiener tussen brein en omgeving. Biowetenschappen en maatschappij, 38(1), 84-86.

MUZIEK & LESMATERIAAL - JONGEREN

Als dansdocent ben je veel tijd kwijt met voorbereiding. Uren die niet betaald worden. Vooral muziek zoeken voor een nieuwe les neemt veel tijd in beslag. Bovendien veranderen jongeren continu van mening over wat hip is en wat niet. Naar welke muziek luisteren zij? Welke moves zijn cool? Wat speelt er in hun leven? Maar vooral: hoe speel je daar op in? Onze redacteuren Muziek & Lesmateriaal werken veel met jongeren en schrijven artikelen met oefeningen en muzieksuggesties voor danslessen, vergezeld van didactische tips. Laat je inspireren!

Dit is de ideale dansdocent volgens jongeren