Marjon van Grunsven. Fotograaf: Alex Pestov

ONLINE VOOR DANSDOCENTEN | Coach Esther Nederpelt gaat in gesprek met Marjon van Grunsven, danser, dansdocent, choreografe en artistiek directeur van Cirque du Soleil. Ze praten over het mooie vak dansdocentschap en over de kracht van 'de inspirerende dansdocent' in betekenis voor de jonge danser. Zij vertelt over haar artistieke visie vanuit haar gezelschap Memento Dance Company en haar werk als artistiek directeur. Marjon rondde haar opleiding bij Lynn Simonson in New York af, wat haar als dansdocent heeft gevormd. Meer weten? Bekijk de video of lees het interview!

Zij geloofden in mij

Als 5 jarig meisje kreeg ik een tour door het theater waarbij ik tijdens de tour achterbleef en op mijn rug op het podium ben gaan liggen en toen wist ik het: dit wordt mijn huis, ik wil mijn hele leven in theater het doorbrengen! Ik ben toen op ballet gegaan en later op jazzdans en moderne dans. Toen bleek dat ik niet het lichaam had om een ballerina te worden dacht ik ‘dan wordt ik toch een andere danseres!’

Mijn sterke wilskracht om danseres te worden werd gevoed door mijn dansdocenten van toen, waaronder Dorry Langenberg, Yvon Den Dekker en Irma van Altveer, waaraan ik veel te danken heb. Vooral de aanmoediging die ik van ze kreeg heeft me zo’n drive gegeven om ervoor te gaan; zij geloofden in mij waardoor ik door heel het land audities deed en werd aangenomen.

Persoonlijke unieke mogelijkheden

Na een jaar in de opleiding Jazz uitvoerend en Musical Show Dans in Tilburg onder leiding van Ria Martens kwam ik in aanraking met de Lynn Simonson Jazz technique, toen Katiti King uit New York op bezoek kwam in Nederland. Ik werd op slag verliefd op deze danstechniek.

In de Simonson techniekles wordt er naar elk individu in de les gekeken, de les is als het ware een anatomische studie in bewustwording van je eigen lichaam, van jouw eigen unieke mogelijkheden. Vragen als ‘wat drijft jouw persoonlijk, wat kan jouw lichaam’ zorgen voor zo’n bijzondere les, waarbij het erom gaat dat jouw lichaam alles kan uitvoeren ook al is het niet het ‘perfecte’ lichaam.

En daarbij zijn de jazzdans en het ritme in het lichaam een grote bron van waaruit de bewegingen ontstaan en ik voelde toen diep in mezelf: dit wil ik gaan studeren!

(Dans)educatie is zo waardevol

Mijn vierde jaar van de opleiding werd mijn stagejaar en deze bracht ik door in New York City. Eenmaal in New York volgde en rondde ik de Simonson docentenopleiding af en rolde als vanzelf in het lesgeven en het choreograferen, wat altijd al in mijn bloed zat. Ik startte mijn eigen gezelschap Memento Dance Company waarmee ik verschillende prijzen won. Ik ervoer als docent ten diepste dat educatie in alle takken van werk belangrijk is. Als je een steentje bij kunt dragen aan iemands ontwikkeling of dat nu een jong kind, een volwassen persoon of een gepensioneerd iemand is, (dans)educatie is zo waardevol.

Beweegreden

In mijn werk en choreografieën spoor ik de dansers en artiesten aan om zelf een verhaal te koppelen aan de bewegingen vanuit het thema van de choreografie, waarbij ik als choreograaf en directeur wel stuur in het geheel, maar de dansers/artiesten dragen zelf de verantwoordelijkheid over hun ‘verhaal’. Het publiek hoeft dit verhaal niet te begrijpen of precies zo te interpreteren, als zij zelf maar weten wat de expressie van de beweging is, waar het voor henzelf over gaat.

Bij Cirque du Soleil heb ik dit ook veelvuldig ingezet: de acrobaten, bewegers, dansers, muzikanten, of wel de artiesten, de medewerkers, de technici en iedereen, bewust maken van de urgentie van de beweging: geen beweging ‘for movement sake’, maar beweging die een verhaal vertelt: wat is jouw diepere beweegreden om in beweging te komen?

Zo wordt het creatieve proces aangewakkerd, precies ín die zoektocht naar de beweegreden. En deze beweegreden kan elke keer een andere zijn, want tien keer per week hetzelfde verhaal ‘herhalen’ blijft niet verrassend, voor zowel de uitvoerder als het publiek. Elke keer moedig ik de performers waarmee ik werk weer aan om op zoek te gaan naar de ‘echtheid’ van de beweging, met een verhaal waardoor je in ‘dit moment’ de urgentie ervaart van de beweging zodat je elke keer opnieuw in je rol kunt stappen.

Daarbij is het belangrijk dat de performers weten waar de voorstelling in zijn verhaallijn over gaat, op welk moment ze in het verhaal staan en welke rol ze in het verhaal vertolken. Als daar helderheid over is, dan geeft dat het optreden zo’n verrijking en blijft de magie zijn werk doen.

Tamboerijn en stemgeluid

Lynn Simonson gaf met haar tamboerijn en met haar stem het grootste deel van de les. Wat zij daarmee voor elkaar kreeg was en is nog steeds ongelofelijk! In de bijvoorbeeld 8 tellen van instructie benoemde zij de terminologie van de beweging, de juiste spiergroepen om de beweging op een natuurlijke manier uit te voeren, kregen de leerlingen ook nog persoonlijke aandacht omdat zij de lichamen van hen kende en toch zat er ook nog flow in de les!

Zij gaf de urgentie van de beweging aan in haar instructies met haar stem, waarbij je op een zeer intelligente manier met je lichaam bezig was en daarbij het ritme volgde, het was als het ware een studie van je eigen lichaam én geest. Je hoorde haar stem en je lichaam reageerde direct, waarbij je totaal in het moment zat als danser. Je moest al je voelsprieten openzetten om te luisteren naar wat ze zei, anders wist je A. niet wat je moest doen en B. Had het werk geen enkel effect.

Je bent als danser vaak zo gewend om dingen na te doen en ineens moet je auditief wakker worden en luisteren, vervolgens reageren, uitvoeren, ook luisteren naar je eigen lijf en kijken naar je eigen lijf met bewustzijn hoe je de beweging uitvoert. In één woord: Geweldig!

Beweegreden in docentschap

Die verbinding met jouw eigen beweegreden is fantastisch, voor iedereen eigenlijk, op elk vlak van het leven. Als ik dat als docent bij de leerlingen in mijn les of dansers in de company of met mijn collega’s op kantoor voor elkaar krijg, dan word ik daar zo blij van! Dat geeft mij weer zoveel energie terug. Het is bijna of je met elkaar verbonden bent en ‘the reason to be’ met elkaar deelt en dat is zo’n grote voedingsbodem.

Jezelf als docent voeden

Om jezelf als docent te voeden is het ook belangrijk om je te richten op dingen die niets te maken hebben met je werk. Of als je je hoofd niet stop kan zetten en je gaat maar door, zoek nieuwe dingen op die buiten je gangbare route vallen. Desnoods bel je een vriendin met de vraag ‘wat zie jij uit je keukenraam?’ haha.

Je kan ook werkgerelateerde inspiratie opdoen door naar een voorstelling te gaan, of in mijn geval bij de Efteling, waar ik nu als Productie Leider de nieuwe Theater Productie CARO mee aan het opzetten ben. Dan ga ik even bij de kostuumdesigner kijken, gewoon om mijn aandacht te verleggen en mij op een ander vlak te laten inspireren. Ik vind mijn vak zo heerlijk, dat voor ik het weet ik mezelf ben vergeten en niet stop. En dan moet ik echt even iets anders gaan doen.

Ga ook eens op bezoek op elkaar, dansdocenten! Of ruil eens een weekje met een andere groep of dansschool, dan zie je ineens weer andere koppies en de leerlingen krijgen weer een nieuwe kijk op de les.

In het hier en nu jezelf uitdagen in je lesgeven

Als dansdocent heb je met zoveel aspecten van het vak te maken: productie, choreograferen, educatie, research… Binnen die aspecten geef ik mezelf vaak opdrachten als ‘vandaag ga ik eens mijn mond houden’ of ‘ik ga vandaag zoveel mogelijk luisteren’. Soms ga ik ook een dag in zonder plan, dan schuif ik mijn agenda aan de kant en dan kijk ik welke belevenis er in mijn schoot wordt geworpen. Die verschillende ‘opdrachten’ geven mij weer hernieuwd contact met het hier en nu, waarbij ik mijn eigen beweegreden weer helemaal kan ervaren.

Ik vraag aan mijn leerlingen in de les ook weleens spontaan: welk thema hangt er aan deze beweging? Of ik gebruik ineens een totaal ander soort muziek, of ik laat mij inspireren door de sneeuw buiten waarbij we allemaal de warming-up met een jas aan doen en daarna het effect op de beweging met elkaar bespreken. Het is zo leuk om hiermee te spelen en jezelf als dansdocent te blijven uitdagen! Dat is zowel inspirerend voor jezelf als docent als voor je leerlingen.

ONLINE VOOR DANSDOCENTEN

Voor haar YouTube kanaal ‘OnLine voor dansdocenten' gaat dansdocent en coach Esther Nederpelt in gesprek met dansdocenten over hun werk. Want veelal worden er dansers of choreografen geïnterviewd, of zien we eindresultaten van het werk van een dansdocent, maar wat gebeurt er nu eigenlijk tussen de vier muren van de dansstudio? Daar, waar de danscarrière van velen is begonnen? Esther haalt de inhoudelijke kracht van de dansdocenten naar voren, met vragen als: Wat beleven de dansdocenten? Wat is hun missie? Hoe beleven zij de dansleerlingen? Wat kunnen zij vertellen over de leerprocessen die ze tegenkomen? Wat voor betekenis geven zij aan dans? En hoe dragen zij dans over?