ONLINE VOOR DANSDOCENTEN | Dansdocent en coach Esther Nederpelt gaat in gesprek met wetenschapsjournalist en boekauteur Mark Mieras. Hij fascineert zich sinds 2001 voor hersenonderzoek en vindt deze onderzoeksresultaten cruciaal voor het begrijpen van het leerproces van kinderen. In dit interview deelt hij zijn inzichten voor dansdocenten. Hij vertelt over het herschrijven van onze hersenen, de ‘machineleerling’ en ons lichaamsgeheugen. Een lang en boeiend (!) gesprek. Meer weten? Bekijk de vlog of lees de hoogtepunten uit het interview!

HET HERSCHRIJVEN VAN DE HERSENEN

Mensen denken vaak, ook in onderwijs, dat leren zoiets is als het absorberen van informatie. Maar eigenlijk kan je pas leren als je zelf actief betrokken bent bij het herschrijven van je eigen brein. Dat gebeurt op het moment dat je in een cyclus zit van verwachting en verrassing. Je hebt een idee, maar het gaat anders. Dat is het moment waarop je leert. Doordat een verwachting vooraf gaat aan een verrassing weten je hersenen ook waar ze die verrassing moeten opbergen. Dat levert kennis op waar je later iets aan hebt. Op het moment dat eenzelfde situatie zich opnieuw voordoet staat die info paraat om te gebruiken. Dan is het operationele kennis.

Het is daarnaast typisch dat wanneer je jouw aandacht richt op een nieuw element je deze aandacht onttrekt aan alles wat je daarvoor al dacht te beheersen. Het lijkt toch niet helemaal geautomatiseerd te zijn. Denk maar aan het aanleren van een complexere dansbeweging. Als je de benen goed hebt, dan ga je naar de armen. Maar dan lijkt het plots of de benen het toch niet meer weten. Op het moment dat je je niet uit het veld laat slaan doordat het verkeerd gaat, maar het opnieuw probeert, ben je aan het leren.

MAAK ER ALTIJD IETS VAN

Wanneer je als danser in de les of bij een voorstelling altijd probeert het publiek wijs te maken dat jouw ‘fout’ precies zo bedoeld was zoals je hem danste, dan is dat niet alleen fijn voor het publiek maar ook voor je eigen hersenen. Als je dat doet nodig je jezelf uit om niet te verkrampen in de fout, maar juist de fout te omarmen. Het betekent dat je er veel meer van zult leren omdat het geheel in een dynamische reactie belandt in plaats van een statische verkramping, waardoor het makkelijker ontwikkelt tot iets nieuws waar je wat aan hebt. Doorgroeien na je ‘fouten’ zonder verkramping optimaliseert het leerproces enorm.

Eigenlijk is het vreemd om in niet levensbedreigende situaties te gaan verkrampen. Het is natuurlijk een oud patroon van ons mensen, dat we hebben uit de tijd dat het er echt toe deed: een fout maken kon betekenen dat je opgegeten werd. Het rare is dat wij nog te vaak denken dat de manier om te leren het streven naar perfectie is. Zo werkt het nou nét niet. Het is juist een kwestie van fouten mogen maken in jouw leerproces, wat veel meer bijdraagt aan het eindresultaat – dat perfect zal zijn! – dan een leerproces waarbij je vanaf het begin perfect probeert te zijn.

GENIETEN VAN ALLES WAT FOUT GAAT

Als je vanaf het begin jezelf oplegt perfect te zijn in wat je doet, zadel je jezelf op met een gevoel van imperfectie: Ik faal. Dan kom je heel makkelijk in een dissociatie terecht, wat betekent dat je gedachten, emoties, waarnemingen of herinneringen buiten je bewustzijn plaatst, waardoor ze minder samenhang vertonen en waarbij de informatie niet meer ‘oproepbaar’ is. Je haalt jezelf uit de toestand die juist zo krachtig werkt: vanuit een veilige omgeving fouten mogen maken om daarvan te leren.

Als je veilig bent dan kun je leren met vallen en weer opstaan en gaat er een ander systeem in je hersenen en je lichaam te werk: je komt in een leermodus terecht. Dat is de toestand van het plezier! In het plezier bestaan geen fouten. Alles mag en sterker nog, alles moet. Hoe meer variatie in het leerproces, hoe meer mislukking wordt meegemaakt, hoe beter je in staat bent om te anticiperen en te reageren. Je wordt veel flexibeler en dáár gaat het om.

Het is belangrijk je te realiseren dat je in de oefensituatie alles moet trainen wat je ook zal gaan uitvoeren. Want op het moment dat je op het podium staat, ben je met je volledige bewustzijn aan het dansen. Je hersenen zijn niet bezig met alles wat je je hebt voorgenomen. Dat betekent dat de dingen die je niet tijdens het oefenen hebt meegenomen ook niet paraat zullen zijn op het podium. Dat is ook een bekend gegeven bij musici. De concentratie waarmee ze repeteren is dezelfde concentratie die ze meenemen naar het podium. Dus in feite moet je de oefensituatie als een uitvoering zien! Maar dan een uitvoering waarin je de volle vrijheid hebt om te genieten van alles wat er fout gaat.

…

Wil je verder lezen? Log dan in om toegang te krijgen tot de rest van dit artikel!

ONLINE VOOR DANSDOCENTEN

Voor haar YouTube kanaal ‘OnLine voor dansdocenten' gaat dansdocent en coach Esther Nederpelt in gesprek met dansdocenten over hun werk. Want veelal worden er dansers of choreografen geïnterviewd, of zien we eindresultaten van het werk van een dansdocent, maar wat gebeurt er nu eigenlijk tussen de vier muren van de dansstudio? Daar, waar de danscarrière van velen is begonnen? Esther haalt de inhoudelijke kracht van de dansdocenten naar voren, met vragen als: Wat beleven de dansdocenten? Wat is hun missie? Hoe beleven zij de dansleerlingen? Wat kunnen zij vertellen over de leerprocessen die ze tegenkomen? Wat voor betekenis geven zij aan dans? En hoe dragen zij dans over?

Vlog en eindredactie: Esther Nederpelt
Transcript: Maud Tielemans