Patrick Karijowidjojo en Jacqueline de Kuijper. Fotograaf: Sjoerd Derine.

BIJSCHOLING & OMSCHOLING | Heb jij ‘urban’ of ‘streetdance’ op het lesrooster van jouw dansschool staan? Of geef je die danslessen zelf? Dan is het noodzaak dat je verstand hebt van de geschiedenis van hiphop! In dit artikel vind je daarom een overzicht van de ontstaansgeschiedenis van verschillende dansstijlen. En lijstjes met relevante boeken, documentaires, en workshops om te raadplegen voor jouw bijscholing. Daarna begrijp je ook meteen waarom je de verschillende dansstijlen beter bij hun echte naam kunt noemen. Zoals break, house, popping, locking, vogue, dancehall, etc.

Urban of hiphop? Of…?

Er zijn een heleboel dansstijlen uit de hiphop-, straat- en clubcultuur die allemaal onder de noemer ‘urban’ geschaard worden. Voor beleidsmakers en fondsen is het een handige parapluterm, maar door de dansers uit deze genres zelf wordt die term vervloekt.

Dat blijkt onder andere uit het rondetafelgesprek Urban Arts hergedefinieerd dat in 2020 in het kader van de Nederlandse Dansdagen plaatsvond. Toen gingen verschillende dansers en makers met elkaar in gesprek over hun definities van ‘urban’ en waarom ze de term wel of niet gebruiken. Zij gaven aan dat de term vaak door anderen wordt opgelegd. Met name door mensen die zelf geen verstand hebben van de dansstijlen die urban worden genoemd. Mede daarom heeft de term voor hen vooral negatieve connotaties.

“Wat is urban dans? Mensen die het dansen zeggen ‘Ik break’ of ‘Ik pop’. Je zegt niet: ‘Ik ga vanavond urban dansen’. Dat zeg je niet! Dus ik geloof daar niet in. Ik voel daar alleen maar weerstand bij. De term stamt uit een tijd waarin je niet wist wat wat was, dus noemde je het urban. En zo creëerde het een hokje voor mensen, een container waarin een hoop gedropt werd.”

— Jolanda Spoel

Uit dit rondetafelgesprek - en mijn eigen gesprekken met dansers - blijkt dat veel dansers zich door de term urban niet aangesproken voelen. Zij hebben liever dat al die verschillende dansstijlen bij hun echte naam genoemd worden. Zodat ook de daarbij horende cultuur en dansgeschiedenis geëerd en overgedragen kan worden. Zie ook de Instagram post van Leal Arazzi hieronder!

View this post on Instagram

A post shared by Leal Arazzi van Herwaarden (@leal_arazzi)

Dus heb jij op jouw lesrooster danslessen staan met de namen ‘urban’, ‘streetdance’ of ‘fusion’, etc? Misschien draag jij dan onbewust bij aan het probleem. Want zeg nu eerlijk: weet je eigenlijk wel wat die termen betekenen? En weet jij hoe, wanneer en waar stijlen als locking, popping, house en vogue zijn ontstaan? Als je meer dan tien jaar geleden via een hbo-opleiding Docent Dans opgeleid bent tot dansdocent, dan heb je waarschijnlijk geen idee. Maar ballet, moderne dans, en jazz noemen we toch ook geen ‘studio dans’ of ‘academische dans’? Zelfs moderne dans is niet één pot nat, maar bestaat uit Graham, Limon, Cunningham en Horton techniek - onder andere.

“Urban is een parapluterm en géén dansstijl of cultuur. Dat landt maar lastig. Dat betekent dat er dus niet zoiets bestaat als de ’urban danser’. Ook hoor ik niet bij een mega ‘urban community’, die bestaat ook niet. Urban is een effectieve term als ik de hele verzameling aan dansstijlen en kunstuitingen wil benoemen, want ‘hiphop’ als paraplu sluit teveel communities uit. Maar urban is dus NIET één homogene cultuur. Het is juist enorm versplinterd in subculturen met ieder hun eigen helden, eigen normen en waarden, en eigen identiteit. Dus iemand die vogue danst is echt niet hetzelfde als iemand die breakt.”

— Andrey (Drosha) Grekhov

School jezelf bij!

Hiphop bestaat dit jaar vijftig jaar! Hoog tijd om jezelf ook te scholen in de geschiedenis van hiphop dans en aanverwante dansstijlen uit straat- en clubculturen, en te leren wat wat is! Want deze dansstijlen zijn al lang geen randfiguren meer. Bovendien wordt aan dit deel van de danssector op de mbo-dansopleidingen in Nederland meer aandacht besteed. Sinds drie jaar is er zelfs een opleiding Breaking in Utrecht!

Mijn eigen kennis van hiphop was helaas ook beperkt. Daarom heb ik voor dit artikel een uitgebreide Google search gedaan en via een Instagram oproep vele waardevolle tips verzameld. Over de geschiedenis van hiphop muziek en cultuur is veel te vinden, maar over hiphop dans veel minder. Laat staan over hiphop dans didactiek, daarover is nog maar weinig geschreven. Toch heb ik een mooie lijst inspiratiebronnen weten te verzamelen. Al deze tips voor boeken, documentaires, podcasts, workshops, influencers etc. heb ik in dit artikel voor jullie op een rijtje gezet, ingedeeld per dansstijl. Zo school ik niet alleen mezelf bij, maar gelijk ook jullie.

Waarom ik deze moeite doe? Omdat ik verliefd ben geworden op de hiphop scene. Niet alleen bewonder ik de fenomenale dansers die in deze stijlen actief zijn, ik voel me daar ook meer thuis dan bij ‘de gevestigde orde’ van klassieke en hedendaagse dansgezelschappen. Waar binnen de academische danswereld de nadruk nog steeds vaak ligt op het zo goed mogelijk nadoen van de docent of choreograaf en diens stijl leren belichamen, ligt de focus binnen hiphop op authenticiteit, improvisatie en dansplezier. Bij battles is iemand te veel nadoen juist een faux pas, iets waar je als danser op afgestraft wordt. Die focus op de zelfexpressie en de individuele creativiteit vind ik bevrijdend en inspirerend.

Het zijn dus niet alleen de pasjes die anders zijn, of de muziek. De hiphopcultuur kent een hele andere set normen en waarden. Zoals each one teach one, learning by doing, en come as you are. Het is belangrijk dat ook die values in hiphop danslessen worden overgedragen. Maar dat vraagt om kennis van de geschiedenis van de dansstijl waarin je lesgeeft, en een andere manier van lesgeven dan je waarschijnlijk gewend bent. Duik daarom met mij mee in deze schatkamer van vakliteratuur en andere inspiratiebronnen!

…

Benieuwd naar onze tips? Log dan in om verder te lezen!

BIJSCHOLING & OMSCHOLING

We vroegen op Facebook waar dansdocenten meer informatie over willen hebben. Het antwoord was unaniem: bijscholing! Daarom lees je voortaan op Dansdocent.nu in de rubriek ‘Bijscholing & Omscholing’ over een aanvullend of alternatief beroep. Zoals pilatesdocent, yogadocent, fysiotherapeut, danstherapeut, oefentherapeut, fotograaf, etc. Wij vertellen je wie jou zijn voorgegaan, waar je de opleidingen kunt volgen en wat het je oplevert. Daarnaast vind je bij de boekentips voldoende inspiratie voor verdieping van je eigen danslessen!