Back to our roots: lesdoelen toen en nu
Fotograaf: Sjoerd Derine
WERKPLEZIER & DIDACTIEK | In marketingteksten van dansscholen keren ‘plezier’, ‘techniek’ en ‘zelfvertrouwen’ vaak terug als doelen voor de dansles. Zijn dat ook de doelen die dansdocenten vroeger hanteerden, bij het ontstaan van danslessen? Sinds wanneer bestaat ons beroep? En hoe verhoudt het zich door de geschiedenis heen ten opzichte van de maatschappelijke veranderingen? Ontdek het in dit artikel. Misschien inspireert de geschiedenis je wel om jouw lespraktijk vandaag anders aan te pakken!
Reflectie: Welke doelen vind jij belangrijk in je les? Schrijf ze voor jezelf op voordat je verder leest.
In de verkoop van hun danslessen, proberen dansdocenten hun vak te legitimeren. Bezoek de website van een willekeurige dansschool en je ziet dat ‘plezier’ vaak voorop staat. Vanuit de theorie, daarentegen, kunnen we de doelstellingen van danslessen vandaag de dag samenvatten als leren van, over en door dans (Heijdanus-De Boer & Van nunen, 2019; Bergman, 2012). Meer concreet gesteld vertaalt dit zich naar vijf grote lesdoelen:
dans als communicatiemiddel,
dans als expressie van de individuele identiteit,
dans als reflectievorm,
dans als sociaal bindmiddel,
en dans als een product en proces.
In dit artikel kijken we naar de historische basis van deze doelen. Ga met mij mee op reis langs de filosofen uit de oudheid, de woelige middeleeuwen en de eerste danspedagogen. Misschien inspireert de geschiedenis je wel om jouw lespraktijk vandaag anders aan te pakken!
1 | Dans als communicatiemiddel
Als mens bewegen we van nature en van kinds af aan. Dans is non-verbale communicatie: Het stelt mensen in staat zich uit te drukken zonder woorden (Brown & Parson, 2008). Dit fenomeen, dans als ritueel en communicatiemiddel, bestond reeds in de prehistorie. Deze periode staat gekenmerkt als die van de schriftloze volken (100 000 - 3000 v.C.) (Blok, 1982). Van de traditionele religieuze dans uit die tijd zijn vrijwel geen afbeeldingen bewaard gebleven. Er zijn enkel grotschilderingen teruggevonden die dit doen vermoeden (De Wilde, 2012).
Ook bij de Grieken en Romeinen (3000 v.C.- 500 n.C.) was dans een communicatiemiddel. Ze dansten om te vieren, te rouwen of als pure vrijetijdsbesteding (Adshead, 1981). En in zowel de tragedie als komedies uit de Oudheid was er sprake van een spreek-zang-danskoor dat commentaar voorzag op hetgene de acteurs ten tonele brachten (De Wilde, 2012). Tijdens de middeleeuwen raakte deze vorm van dans in het verval, omdat (het dansende) lichaam als zondig werd beschouwd.
Met de komst van het klassieke ballet en daarna, rond de periode van de wereldoorlogen, zien we binnen de dans weer als een expliciete vorm van non-verbale communicatie opduiken. Dit met name binnen de moderne dans die zich tegelijkertijd ontwikkelde in Nederland en Amerika. Men zette in op dans als uitingsvorm van gevoelens. Moderne dans was een geëvolueerde vorm van de volksdansen uit de prehistorie en de moderne dansers communiceerden er hun ideeën mee. Expressie werd belangrijker dan techniek (De Wilde, 2012).
In Nederland introduceerden Kit Winkel en Corrie Hartong na deze periode vol oorlogen ‘De Dansexpressie’. Deze dansmethode werd ontwikkeld voor het onderwijs. Kenmerkend waren de thematische benadering en de persoonlijke expressie, die belangrijker was dan het aanleren van technische vaardigheden. Kunnen communiceren over wie je bent door middel van dans zorgt ervoor dat onder andere je identiteitsontwikkeling toeneemt (Bergman, 2017).
“There is a vitality, a life force, a quickening that is translated through you into action, and because there is only one of you in all time, this expression is unique, and if you block it, it will never exist through any other medium, and be lost. The world will not have it. It is not your business to determine how good it is, not how it compares with other expression. It is your business to keep it yours clearly and directly, to keep the channel open.”
…
Wil je verder lezen? En ontdekken hoe de andere lesdoelen een plek hebben gehad in de geschiedenis van dansonderwijs? Log dan in om toegang te krijgen tot de rest van dit artikel!
WERKPLEZIER & DIDACTIEK
Over één ding zijn dansdocenten het allemaal eens: wat een uitdagend en veelzijdig beroep hebben wij! Door middel van dans kunnen wij leerlingen begeleiden in hun algemene leerproces. Aan de hand van verschillende didactische werkwijzen leren we ze elke keer dat stapje meer. En dat geeft ons voldoening. Als dansdocent sta je er echter ook vaak alleen voor. Het is vaak creatief zoeken naar oplossingen voor de problemen waar je tegenaan loopt. Hoe bereid je je schooljaar voor? Hoe ga je te werk binnen verschillende contexten? Hoe ga je om met blessures? Hoe gaan we de eindvoorstelling vorm geven? Maar vooral… Hoe behoud ik plezier in mijn beroep? Dat alles lees je in de rubriek ‘Werkplezier en Didactiek’!
Maud Tielemans
Maud Tielemans is redacteur Werkplezier & Didactiek. Ze studeerde danseducatie (BA) en kunsteducatie (MA) bij Codarts. Daarnaast studeerde ze kunst- en cultuurmanagement aan de Universiteit Gent. Momenteel werkt ze als docent pedagogiek bij Codarts, als onderzoeker aan LUCA School of Arts en als dansdocent bij het DKO in Vlaanderen. Voor dansdocent.nu vertaalt ze wetenschappelijk onderzoek naar praktische tips zodat dansdocenten het hele jaar door met plezier lesgeven.